Το Epsilon Studio του Βαγγέλη Παπαθανασίου στο Παρίσι

[Waterfall-K]

Το Epsilon Studio βρισκόταν στο κέντρο του Παρισιού και χρησιμοποιήθηκε από τον Παπαθανασίου την περίοδο 1992-1993. Σε αυτό ηχογραφήθηκαν διάφορα projects, με γνωστότερο το score για την ταινία του Ridley Scott "1492: Conquest Of Paradise". Το στούντιο ήταν φτιαγμένο σχεδόν όλο από γυαλί και ήταν διαμπερές, ενώ περιβαλλόταν από διάφορα πολυώροφα κτήρια με διαμερίσματα και γραφεία. Ο Παπ. είχε πει ότι είχε βαρεθεί τόσα χρόνια να ηχογραφεί σε υπόγεια ή σκοτεινά στούντιο, οπότε ο συγκεκριμένος χώρος ήταν ιδανικός για να τον μετατρέψει σε στούντιο, ένας χώρος απ'τον οποίο μπορούσε να παρακολουθήσει τις αλλαγές της ημέρας, του καιρού και των εποχών. 

Ακολουθεί φωτο-αφιέρωμα με σπάνιες φωτογραφίες.















Από αριστερά: άγνωστη φίλη του Παπ, Roman Polanski, Emmanuelle Seigner, Λώρα Μεταξά και Παπ.



Ο Παπ. μαζί με τον Philippe Colonna, έναν εκ των δύο βασικών και μακροχρόνιων sound engineers του

Με αγνώστου ταυτότητας φίλη



Ο Παπ. είχε τρελό κόλλημα με την τοξοβολία ήδη από τα '60s







Ο Philippe επί το έργον





Οι δύο engineers που δούλευαν μαζί του ως το τέλος της ζωής του, Philippe Colonna & Frederick Rousseau









Το ένα εκ των δύο synth setups του στούντιο. Το συγκεκριμένο διέθετε analog κ' digital synths, σε αντίθεση με το 2ο setup που ήταν εξ ολοκλήρου digital



and hop...



O Guy Protheroe, conductor, musical director, διευθυντής της English Chamber Choir και ένας από τους πιο παλιούς και στενούς συνεργάτες του Παπ. απ΄τα μέσα των '70s και το "Heaven And Hell". Στη φωτό με το 2ο synth setup του Epsilon Studio.



Με τον Παναγιώτη Τουλάτο! που δεν είχε ακόμα μούσι. Παράξενες παρέες είχε ο Βαγγέλης...?



Παπ., Ridley Scott & Frederick Rousseau









Με Ridley Scott



Mε Gerard Depardieu, Philippe Colonna, Ridley Scott, Frederick Rousseau και Λώρα Μεταξά



Γενέθλια κάποιας φίλης του Παπ., με τον ίδιο να της παίζει το Happy Birthday (υπάρχει και σχετικό βίντεο).

Στην παρέα η διεθνούς φήμης Κλασική πιανίστρια Akiko Ebi (φωτό κάτω αριστερά)



Στιγμιότυπα από την εκπομπή "Musiques Au Coeur" που προβλήθηκε στην Γαλλική tv το 1993 και ήταν αφιερωμένη στον Παπαθανασίου. Στις φωτογραφίες με την παρουσιάστρια της εκπομπής και τον Roman Polanski.





Στα τέλη του 2022 ο Ελληνο-Γάλλος συνθέτης Zorzes Katris βρήκε την περιοχή που ήταν το Epsilon Studio και πήρε κάποιες φωτογραφίες. Ο χώρος πλέον φαίνεται να είναι εγκαταλειμμένος.

 

[άγνωστος]

Πολύ ωραίο post. Κρίμα που ο Βαγγέλης δεν έχει παιδιά και όλα αυτά τα ωραία θα πάνε τελικά για σκότωμα..

 

[Waterfall-K]

Κρίμα που ο Βαγγέλης δεν έχει παιδιά και όλα αυτά τα ωραία θα πάνε τελικά για σκότωμα..

Δεν ξέρουμε ακόμα που θα καταλήξει ο εξοπλισμός των studios του και αν πουληθεί ή μπει σε κάποιο μουσείο ειδικά φτιαγμένο γι αυτόν. Δεν νομίζω ότι υπάρχει λόγος να πουληθεί οτιδήποτε, κι ελπίζω κάποτε όλα αυτά και ακόμα περισσότερα που είχε σε αποθήκες (καθώς ο Βαγγέλης δεν πούλαγε ποτέ τίποτα) να γίνουν προσβάσιμα για το κοινό σε κάποιον ειδικό χώρο.

 

[Trolley]

Δεν ξέρουμε ακόμα που θα καταλήξει ο εξοπλισμός των studios του και αν πουληθεί ή μπει σε κάποιο μουσείο ειδικά φτιαγμένο γι αυτόν

Δεν ξέρω αν κάτι τέτοιο θα είχε οποιοδήποτε νόημα, δηλαδή τι, θα πήγαινες π.χ. στο Παρίσι να δεις το Έψιλον Στούντιο π.χ.; Εγώ δε θα πήγαινα, και εκ' των πραγμάτων πολύ λίγοι θα ενδιαφερόντουσαν μετά από μερικά χρόνια.

Απ' την άλλη, έχει δώσει κάποια συνέντευξη η σύζυγός του, η οποία εκ' των πραγμάτων θα έπρεπε να δώσει την έγκρισή της για οτιδήποτε; Δεν ξέρω, ρωτώ.

Το πραγματικό αίσχος, είναι ότι τοπικό Υπουργείο Πολιτισμού, επιμένει να μην ασχολείται με το σημαντικότερο πολιτισμικό φαινόμενο των τελευταίων 100 ετών (και βάλε), το οποίο με κάνει να αναρωτιέμαι αν έχουν π.χ. κάνει κάτι για τον Σκαλκώτα, ή μπα;

 

[άγνωστος]

Άγνωστο το τί θα γίνει.. Μάλλον θα δημοπρατηθούν κάποια στιγμή όλα αυτά. Το στούντιο στο Παρίσι πάντως σίγουρα είναι καταπληκτικό και σαν concept και σαν απόδοση και είναι κρίμα που φαίνεται ότι έχει πάψει να χρησιμοποιείται.

Στο άλλο τώρα, φυσικά και όλα αυτά που έχουν γίνει από την πολιτεία για προώθηση ή έστω σοβαρή αναγνώριση Σκαλκώτα, Μητρόπουλου, Κάλας, Σγούρου, Καβάκου, Κουρεντζή (και πολλών άλλων ακόμη) είναι πολύ λίγα σε συνάρτηση με την αξία τους. Βασικός λόγος - κατά την άποψή μου - ότι ο μέσος Έλληνας δεν ενδιαφέρεται καθόλου για κάτι τέτοια..

 

[Trolley]

Βασικός λόγος - κατά την άποψή μου - ότι ο μέσος Έλληνας ΔΕΝ ενδιαφέρεται καθόλου για κάτι τέτοια..

Το ξέρω πολύ καλά, όμως, σε αυτή την περίπτωση, ας καταργηθεί το γελοίο Υπουργείο Πολιτισμού, και κυρίως ας καταργηθεί η ψευδεπίγραφη αντίληψη ότι οι Νεοέλληνες έχουμε οποιαδήποτε οργανική σχέση με τον Πολιτισμό, γενικότερα.

 

[Πάνος Χελιδόνης]

όλα αυτά που έχουν γίνει από την πολιτεία για προώθηση ή έστω σοβαρή αναγνώριση Σκαλκώτα, Μητρόπουλου, Κάλας, Σγούρου, Καβάκου, Κουρεντζή (και πολλών άλλων ακόμη) είναι πολύ λίγα σε συνάρτηση με την αξία τους

Η Μικαέλα Μητροπούλου, κόρη του μέγα Μητρόπουλου και πρώτο βιολί στη μεγάλη ορχήστρα της ΕΡΤ, με είχε πάει σε ένα υπόγειο στα Εξάρχεια και μου έδειξε το αρχείο του πατέρα της. Υπήρχαν χιλιάδες δίσκοι 33 και 78 στροφών, όλα τα releases όπου είχε διευθύνει ο Μητρόπουλος, πάρα πολλοί κύλινδροι, μπομπίνες με αυθεντικές εκτελέσεις που είχε ηχογραφήσει ο ίδιος ο Μητρόπουλος και καμιά 20αριά players για όλα αυτά. Επίσης, ατέλειωτες ραφιέρες απο χειρόγραφες παρτιτούρες με ενορχηστρώσεις.. Το concept ήτανε να τα καταγράψω και να τα ψηφιοποιήσω, προκειμένου να εκτεθούν κάποια στιγμή, κάτι που δεν έγινε ποτέ βέβαια, διότι απαιτούσε αφ'ενός πολύ προσωπικό και αφ'ετέρου χρηματοδότηση. Εννοείται οτι η ίδια δεν υπήρχε περίπτωση (αλλά ούτε και η δυνατότητα) να το χρηματοδοτήσει αυτό και όλες οι εκκλήσεις μας σε ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς χάθηκαν στις μαύρες τρύπες της αδιαφορίας.. Ελπίζω να μη γίνει τίποτα παρόμοιο με το legacy του Παπαθανασίου (αν και τους Γάλλους δεν τους φοβάμαι σε κάτι τέτοια..)

 

[Waterfall-K]

Δεν ξέρω αν κάτι τέτοιο θα είχε οποιοδήποτε νόημα, δηλαδή τι, θα πήγαινες π.χ. στο Παρίσι να δεις το Έψιλον Στούντιο π.χ.; Εγώ δε θα πήγαινα, και εκ' των πραγμάτων πολύ λίγοι θα ενδιαφερόντουσαν μετά από μερικά χρόνια.

Θα πήγαινα -όπως και πάρα πολλοί άλλοι- να δω ένα μουσείο αφιερωμένο στον Παπαθανασίου με πλήθος οργάνων και μουσικό εξοπλισμό που είχε χρησιμοποιήσει σε άλμπουμς & lives, προσωπικά αντικείμενα, φωτογραφίες κλπ. Δεν θα ήταν ούτε το πρώτο μουσείο τέτοιου τύπου ούτε το τελευταίο. Για τον  Ντέμη Ρούσσο πχ έχει φτιαχτεί μεγάλο μουσείο στην Ολλανδία. 

Απ' την άλλη, έχει δώσει κάποια συνέντευξη η σύζυγός του, η οποία εκ' των πραγμάτων θα έπρεπε να δώσει την έγκρισή της για οτιδήποτε;

Δεν είχε σύζυγο ο Παπαθανασίου, ούτε καν σύμφωνο συμβίωσης. Γι αυτό τρέχουν ακόμα στα δικαστήρια με τα ανίψια του. Ακόμα δεν έχει ξεκαθαριστεί ποιος/ποιοι θα κληρονομήσουν και τι.

Το πραγματικό αίσχος, είναι ότι τοπικό Υπουργείο Πολιτισμού, επιμένει να μην ασχολείται με το σημαντικότερο πολιτισμικό φαινόμενο των τελευταίων 100 ετών (και βάλε), το οποίο με κάνει να αναρωτιέμαι αν έχουν π.χ. κάνει κάτι για τον Σκαλκώτα, ή μπα;

Κάτσε ντε, ακόμα ασχολούνται με τον παγκοσμίως γνωστό (στην Κούβα) Μίκη Θεοδωράκη, που να βρουν χρόνο για Παπαθανασίου και Σκαλκώτα? Ένα ένα, όλα θα γίνουν με τη σειρά και εν ευθέτω χρόνω...?

Άγνωστο το τί θα γίνει.. Μάλλον θα δημοπρατηθούν κάποια στιγμή όλα αυτά. Το στούντιο στο Παρίσι πάντως σίγουρα είναι καταπληκτικό και σαν concept και σαν απόδοση και είναι κρίμα που φαίνεται ότι έχει πάψει να χρησιμοποιείται.

Ένας νοικιασμένος χώρος ήταν που χρησιμοποιήθηκε σαν στούντιο για δύο μόλις χρόνια, no big deal. Αυτό που σίγουρα θα έπρεπε να μείνει ήταν το ιστορικό Nemo Studio που είχε ο Βαγγέλης στο Λονδίνο την περίοδο 1975 με 1987, και στο οποίο είχε ηχογραφήσει άπειρα πράγματα, πασίγνωστα και εντελώς άγνωστα.

Τι να πρωτοαναφέρουμε? Blade Runner, Chariots Of Fire , Mask, Soil Festivities, Antarctica, See You Later, Heaven And Hell, China, La Fete Sauvage, Rapsodies, Opera Sauvage, Odes, Spiral, Albedo 0.39, Invisible Connections...

To συγκεκριμένο στούντιο χάθηκε για πάντα μια και ολόκληρο το κτήριο κατεδαφίστηκε στα τέλη των ΄80s. Ο εξοπλισμός του στούντιο όμως υπάρχει και είναι σε κάποια αποθήκη, κάποια από τα synths του στούντιο τα χρησιμοποιούσε ο Παπ. μέχρι το τέλος (κάποια από τα CS80 του πχ), ή διάφορα αντικείμενα που υπήρχαν εκεί βρίσκονταν και στο τελευταίο σπίτι/στούντιο του στο Παρίσι.

Αλλά μια και θυμήθηκα το Nemo, ας ποστάρω και μερικές χαρακτηριστικές φωτός από τον χώρο για να πάρουν μια ιδέα όσοι δεν έτυχε ποτέ να το δουν.?

 

[Trolley]

Δεν είχε σύζυγο ο Παπαθανασίου, ούτε καν σύμφωνο συμβίωσης.

Τότε γ@μ@ τα, δεν πρόκειται να βγει άκρη ούτε σε είκοσι χρόνια.

Κάτσε ντε, ακόμα ασχολούνται με τον παγκοσμίως γνωστό (στην Κούβα) Μίκη Θεοδωράκη

Μα ούτε καν με αυτόν δεν ασχολούνται. Μία γ@μημ3νη επαιτειακή κασετίνα με τη δισκογραφία του δεν υπάρχει. Για να ακούσει κανείς τη δουλειά του στις μέρες μας πρέπει να σαπίσει στο download. Άχρηστοι, με κεφαλαία γράμματα.

 

[Waterfall-K]

Μα ούτε καν με αυτόν δεν ασχολούνται. Μία γ@μημ3νη επαιτειακή κασετίνα με τη δισκογραφία του δεν υπάρχει. Για να ακούσει κανείς τη δουλειά του στις μέρες μας πρέπει να σαπίσει στο download. Άχρηστοι, με κεφαλαία γράμματα.

Ε καλά, αφού έχουν ασχοληθεί ήδη...500 χρόνια με αυτόν.? Δεν νομίζω να υπάρχει πιο τιμημένος/βραβευμένος/διαφημισμένος/προωθημένος συνθέτης απ'τον Θεοδωράκη. Το ίδιο θα συνέβαινε και με τον Βαγγέλη, αλλά "δυστυχώς" για εκείνον δεν ανήκε στον γνωστό "προοδευτικό" χώρο. 
Δεν πειράζει, δεν τον έμαθε η Ελλάδα, τον έμαθε όμως ο υπόλοιπος πλανήτης. Κάποτε θα τον μάθει και η χώρα του, υπομονή...?

 

[Trolley]

@Waterfall-K

Είχε και ένα στούντιο στην Αττική, σωστά; Ποιο ήταν;

 

[Waterfall-K]

@Waterfall-K

Είχε και ένα στούντιο στην Αττική, σωστά; Ποιο ήταν;

Έλα ωρε. ολόκληρο θρεντ έχω ανοίξει γι αυτο, και ήσουν μέσα. Το σπίτι/στούντιο που πωλείται πίσω από το προεδρικό μέγαρο, στην Μελεάγρου 9. Εκεί ηχογράφησε και το score του Alexander του Oliver Stone.

 

[Trolley]

Έλα ωρε. ολόκληρο θρεντ έχω ανοίξει γι αυτο, και ήσουν μέσα.

Όχι αυτό. Αυτό ήταν υπέργειο.

Είχε και ένα υπόγειο κάπου, μάλλον μεγαλύτερο.

 

[Trolley]

Είχε και ένα υπόγειο κάπου, μάλλον μεγαλύτερο.

Ή ίσως και όχι. Αναφέρομαι στο http://soundstudio.gr/ που τον φιλοξενούσε ( τη δεκαετία του 90. Μάλλον δεν ήταν δικό του, με την κυριολεκτική έννοια.

 

[Waterfall-K]

Όχι αυτό. Αυτό ήταν υπέργειο.

Είχε και ένα υπόγειο κάπου, μάλλον μεγαλύτερο.

Δεν νομίζω, στο Sound Studio (λεωφόρος Μεσογείων 184) έγραφε για κάποια χρόνια, τέλη '80s με αρχές '90s. Για άλλο στούντιο δεν ξέρω.

 

[Waterfall-K]

Έχει κλείσει άραγε αυτό τώρα?? Το site τους πάντως δεν δείχνει τίποτα. Κριμα να μην έχουμε περισσότερες φωτογραφίες από εκείνη την περίοδο.

 

[Trolley]

Έχει κλείσει άραγε αυτό τώρα?

Έτσι δείχνει, με τελευταίο ισολογισμό πριν πολλά χρόνια και επαναλαμβανόμενες προσκλήσεις για εκκαθάριση... μάλλον τους χτύπησε και αυτούς η κρίση.

 

[Waterfall-K]

Αυτό εδώ είναι.

 

[Trolley]

Η ηλίθια στο τέλος "Από που αντλείς όλη αυτή τη μαγεία; Πες μας γιατί εμείς - δηλαδή εγώ και ο κάμεραμάν - δεν μπορούμε να την αντλήσουμε, μας πιάνει ζαλάδα".

 

[Πάνος Χελιδόνης]

Δεσποτίδης φίλε, σταθερή αξία, μεγάλο κεφάλι στην ελληνική ιστορία του ήχου.