Περί Καλλιτεχνικής Αξίας

[Trolley]

Σε προηγούμενο thread (το οποίο είχε ατυχή κατάληξη) ισχυρίστηκα ότι είναι αβάσιμος ο ισχυρισμός πως η παραδοσιακή μουσική έχει στις μέρες μας μειωμένη καλλιτεχνική αξία, διότι ποτέ δεν είχε τέτοια αξία. Συμπλήρωσα δε, ότι αυτό οφείλεται στο ότι οι δημιουργοί αυτών των ιδιωμάτων (οι πρωτότυποι/αρχικοί δημιουργοί) δεν είχαν καν καλλιτεχνική πρόθεση, το οποίο είναι λογικό ότι ξενίζει ως άποψη.

Ισχυρίστηκα ότι έχω "crystal-clear" απόψεις γι' αυτά τα θέματα, το οποίο επίσης ενόχλησε ορισμένους οι οποίοι δεν είναι άλλωστε σε θέση να γνωρίζουν ότι προέρχομαι από μακρά θητεία στο χώρο της Φωτογραφίας, ως επαγγελματίας αλλά και ως δάσκαλος στις επιφανέστερες ιδιωτικές σχολές της χώρας μας. "Crystal-clear" δε σημαίνει απαραιτήτως ορθές ή αμετάκλητες, αλλά σημαίνει ότι έχω πλήρη επίγνωση των συνθηκών υπό τις οποίες διαμορφώθηκαν, μπορώ να κατονομάσω τις πηγές μου και μπορώ να παρουσιάσω έργο (δικό μου και άλλων) που να υποστηρίζει αυτές τις απόψεις.

Για εκείνους που ζήτησαν (καλοπροαίρετα ή όχι) διευκρινήσεις, γράφω το κείμενο που διαβάζετε, με την ελπίδα ότι θα εξυπηρετήσει την περιέργεια κάποιων ή ότι θα την αυξήσει.

Πως έχουν λοιπόν τα πράγματα; Ο καλλιτέχνης όπως εννοείται στον 20ο αιώνα (εφ' εξής αναφερόμενος απλά ως "καλλιτέχνης") είναι προϊόν των ιδεών του ατομισμού/ατομικισμού, μάλιστα ο Wilde έχει γράψει ότι ο καλλιτέχνης είναι ο ατομισμός στην ύψιστη μορφή του. Ο παραδοσιακός καλλιτέχνης, δηλαδή αυτός που εννοούσαμε στο thread ως υπεύθυνο για την αναπαραγωγή και πιθανή εξέλιξη της παραδοσιακής μουσικής (και τον οποίο θα λέω πιο κάτω "λαϊκό καλλιτέχνη"), είναι διαφορετικού τύπου άνθρωπος και - όπως θα υποδείξω - έχει διαφορετικές αντιλήψεις.

Έχοντας πει αυτά, παρακαλώ διαβάστε για ποιους λόγους ισχυρίζομαι αυτά για τα παραδοσιακά μουσικά ιδιώματα:

α) Ο καλλιτέχνης, όταν δρα σαν τέτοιος, επιδιώκει την διατύπωση (σε έργο) των αυστηρά προσωπικών του σκέψεων, στοχασμών, αντιλήψεων, συναισθημάτων, αισθητικής. Είναι πιθανό ότι κάποιοι άλλοι στο κοινό του, θα συμμεριστούν αυτή τη διατύπωση αλλά πολύ συχνά δεν μπορούν καν να την κατανοήσουν. Δεν είναι διόλου σπάνιο να περνούν πολλά χρόνια πριν ένα έργο αναγνωριστεί σαν αξιόλογο.

Στην περίπτωση του λαϊκού καλλιτέχνη, οι προτεραιότητες είναι συχνά διαφορετικές: δεν απασχολείται τόσο με τον εσωτερικό του κόσμο, όσο με τα στοιχεία που καθιστούν αυτόν τον κόσμο συμβατό με τον κοινωνικό του περίγυρο. Π.χ. ένας λαϊκός καλλιτέχνης θα τραγουδήσει για την ξενητιά, επειδή βλέπει να εξελίσσεται σαν κοινωνικό φαινόμενο δίπλα του, ακόμη και ον ο ίδιος δεν προτίθεται ποσώς να ξενιτευτεί. Επίσης, θα "πρέπει" να θρηνήσει για την ξενητιά και να φαντασιωθεί κλαμμένα μαντήλια, διότι οτιδήποτε άλλο θα ήταν προσβλητικό για το κοινό του.

β) Ο καλλιτέχνης, επειδή ακριβώς έχει συναίσθηση των δυσκολιών στην πορεία του προς την δημιουργικότητα, θέτει ελάχιστες προδιαγραφές για τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζεται η εργασία του, εκτιμώντας (ορθά) ότι χρειάζεται κάποια απομάκρυνση από τις καθημερινές συνήθειες προκειμένου να αυξηθεί η εγρήγορση του δέκτη. Θυμάμαι ότι οι έλληνες δημοσιογράφοι κοροϊδεύανε τον Κηθ Τζάρετ επειδή απαιτούσε να μην ανάβουν φλας και να επικρατεί σιωπή στις συναυλίες του (σήμερα βέβαια που όλοι πσρακαλούμε για δύο ώρες ησυχίας, οι αντιλήψεις έχουν αλλάξει). Κοινώς, ο καλλιτέχνης απαιτεί έλεγχο, απόσταση και αξιοπρέπεια στη διαδικασία παρουσίασης του έργου του.

Στην περίπτωση του λαϊκού καλλιτέχνη, δεν υπάρχει τίποτε απ' όλα αυτά. Είναι αναμενόμενο ότι το κοινό θα κάνει ότι γουστάρει, περιλαμβανομένου του να δεχθεί τροφή, να τσακωθεί, να χορέψει, να φλερτάρει να μεθύσει υπέρ του δέοντος και με τα αίματα ζεστά να κολλήσει και κάποιο χαρτονόμισμα στο μέτωπο του μουσικού. Η απόσταση από το κοινό καταργείται. Το ίδιο το έργο αλλάζει ακριβώς τη στιγμή που παρουσιάζεται αν χρειαστεί και ναι (όπως είπε ο sfaku) σε αυτό το ρευστό σκηνικό ειδικές ικανότητες για αυτοσχεδιασμό αναπτύσσονται και ανθίζουν.

γ) Ο καλλιτέχνης θα αναπτύξει ακριβώς εκείνο το επίπεδο τεχνικής κατάρτισης που θα του επιτρέψει την υλοποίηση του προσωπικού του οράματος. Δε θα ασχοληθεί με την τεχνική ούτε ένα δευτερόλεπτο περισσότερο απ΄όσο είναι πραγματικά απαραίτητο. Σκεφθείτε π.χ. εκείνον τον κιθαρίστα που παίζει στους καλούς δίσκους του Tom Waits, ο οποίος θεωρείται βέβαια "κουλός" από τους απανταχού κιθαρισταράδες, αλλά για κάποιον λόγο ξανα-άκουσα δίσκους του μετά από 15 χρόνια και θυμόμουν το κάθε τι.

Ο λαϊκός καλλιτέχνης, θα χρησιμοποιήσει την υπερβολική τεχνική σαν όπλο εντυπωσιασμού για την εξασφάλιση ενός ακόμη τεκμηρίου αποδοχής από τον κόσμο. Αν δεν την έχει (την τεχνική) αισθάνεται μειονεκτικά απέναντι σε άλλους που την έχουν. Η τεχνική, δεν είναι εύκολο να γίνει κατανοητή από απαίδευτο κοινό, αλλά είναι εύκολη η προσποίηση ότι είναι κατανοητή και - κυρίως - συναισθηματικά ανέξοδη... θέλω να πω.. όλοι χειροκροτούμε τον ακροβάτη όταν φτάνει στο απέναντι σχοινί αλλά δεν κινδυνεύουμε μαζί του... όπως θα κινδυνεύαμε από τη στενή παρακολούθηση ενός πραγματικού έργου τέχνης.

δ) Ο καλλιτέχνης, δεν παρασύρεται από την ευτέλεια του περιβάλλοντος του, ούτε καν από τις δικές του προσωπικές αδυναμίες χαρακτήρα. Ο Φελλίνι, συνέχιζε να γυρίζει ταινίες που κατήγγειλαν την τηλεοπτική αισθητική, μέχρι το τέλος της ζωής του, προβλέποντας ότι η Ιταλία θα γίνει υποχείριο της RAI και των απόψεων των ισχυρών κεφαλαίων πίσω της.

Ο λαϊκός καλλιτέχνης δεν έχει επιλογή: αν μία μέρα το κοινό του αποφασίσει ότι πρέπει να του πετάει πιάτα στο κεφάλι (κίνηση που κάποτε συμβόλιζε ότι "εδώ ήρθαμε για να ακούσουμε και όχι για να φάμε"), είναι υποχρεωμένος να το δεχθεί, διότι οτιδήποτε άλλο θα του κοστίσει την αποδοχή του κόσμου, την οποία χρειάζεται απελπισμένα. Το ίδιο θα συμβεί στον μουσικό της λαϊκής ορχήστρας όταν αίφνης δει πως πλέον δεν παίζει για να τραγουδήσει κάποιος, αλλά μάλλον για να ερεθίσει κάποια κυρία τα μάτια των θαμώνων.

Επειδή ζούμε καταμεσίς μίας μεγάλης χρονικής περιόδου όπου οι κοινωνίες κλίνουν προς τον ηδονισμό και την έλλειψη ήθους, είναι επόμενο ότι οποιαδήποτε απόπειρα εξέλιξης ενός παραδοσιακού μουσικού ιδιώματος, θα σημαίνει τον ευτελισμό του και τη στέρηση αξιοπρέπειας του ίδιου του ιδιώματος (αυτό ήταν το πρώτο πράγμα που έγραψα στο thread), παρ' ότι έχω όντως υπ' όψιν μου τουλάχιστον μία εξαίρεση (την παραδοσιακή κινέζικη μουσική, τόσο πριν όσο και μετά την επανάσταση), και επίσης ο sfaku ανέφερε ορθά ότι πολλοί νέοι μουσικοί ανακαλύπτουν μέσα από μία λόγια μουσική τις τεχνοτροπίες των παραδοσιακών μουσικών ιδιωμάτων, όπως την πολυτονικότητα.

Θα αναρωτηθεί κάποιος... είναι άραγε ο καλλιτέχνης ένας εσωστρεφής ψυχάκιας που δεν μπορεί να κάνει παρέα με ανθρώπους; Ε, μόνο όποιος δεν έχει δει ταινίες του Φελλίνι μπορεί να έχει τέτοιες απορίες, ή όποιος δεν παρακολουθεί την πορεία του Pat Metheny.. δύο μόνο παραδείγματα αρκετά για να κρατήσουν απασχολημένο έναν ερευνητή για πολλούς μήνες.

Ο καλλιτέχνης, παρ' ότι ασφαλώς επιθυμεί αναγνώριση και δόξα, είναι απόλυτα έτοιμος να μην τα απολαύσει (έτοιμος, με την έννοια ότι θα συνεχίσει να εργάζεται ακόμη και χωρίς αυτά : δείτε μόνο πόσοι πασίγνωστοι ζωγράφοι ή συνθέτες πέθαναν στην ψάθα).

Ας θυμόμαστε ότι κάθε σοβαρή συζήτηση (για την Τέχνη ή οτιδήποτε άλλο), ξεκινά από την παραδοχή αξιών. Π.χ. αν κάποιος επιμένει ότι ο Ταδόπουλος είναι μεγαλύτερος συνθέτης από τον Μότσαρτ, ε... προφανώς δεν υπάρχει καμία πιθανότητα για συζήτηση ή την ανταλλαγή γνώσεων. Υπάρχουν άλλοι που νομίζουν ότι καλλιτεχνική αξία είναι αυτή που προσδίδουν οι ίδιοι σε αυτά που... τους αρέσουν. Δυστυχώς για κάποιους, υπάρχουν κριτήρια με σχεδόν πανανθρώπινη αποδοχή, και υπάρχει όντως λόγος για τον οποίο κάποια καλλιτεχνήματα επιβιώνουν για αιώνες (χιλιετίες στην περίπτωση της Λογοτεχνίας), ενώ κάποια άλλα τα σβήνει ο ίδιος ο δημιουργός τους μία ώρα αφού τα τελειώσει.

Επίσης, ας κατανοήσουμε κάτι που - ειδικά στην Ελλάδα - έχει αγνοηθεί υπερ του δέοντος: οι Τέχνες είναι ένα αλληλένδετο σύνολο στο ιστορικό γίγνεσθαι. Κανείς πραγματικά ενδιαφερόμενος για τη Μουσική, δεν είναι αδιάφορος στα άλλα είδη Τέχνης (Ζωγραφική, Αρχιτεκτονική, Φωτογραφία, Λογοτεχνία) και συχνά η μελέτη ενός καλλιτεχνήματος αποκαλύπτει τα κλειδιά για την κατανόηση άλλου καλλιτεχνήματος. Αυτός είναι ο λόγος που το κείμενο χρησιμοποιεί αδιακρίτως παραδείγματα από διάφορους τομείς - η μελέτη οποιουδήποτε υποσυνόλου συνιστά παράλληλα και μελέτη του συνόλου.

 

[Superfunk]

Εξαιρετικο αρθρο,γιατι για αρθρο προκειται.

Προτεινω να γινει sticky.

Με εξαιρεση αυτο

Σκεφθείτε π.χ. εκείνον τον κιθαρίστα που παίζει στους καλούς δίσκους του Tom Waits, ο οποίος θεωρείται βέβαια "κουλός" από τους απανταχού κιθαρισταράδες, αλλά για κάποιον λόγο ξανα-άκουσα δίσκους του μετά από 15 χρόνια και θυμόμουν το κάθε τι.

Ο Mark Ribot ΚΑΝΕΙ τον κουλο σε αυτους τους δισκους ΑΚΡΙΒΩΣ γιατι ΕΙΝΑΙ καλλιτεχνης. 

 

[RemaliFrank]

Εξαιρετικό κείμενο .

Εγώ θα διαφωνησω στον διαχωρισμό του λαϊκού η μη καλλιτέχνη .

Για μένα ισχυει το "η είσαι καλλιτέχνης η δεν είσαι ."

Σίγουρα η παιδεία και η καλιεργεια παίζει σημαντικό ρόλο στην έκφραση της τέχνης

όμως ο τρόπος και η αισθητικη καθορίζουν το αποτέλεσμα .

Ο Θεόφιλος λαικος καλλιτέχνης ήταν ,υπολείπεται καλλιτεχνικής αξίας ;

Μήπως κάποια παραδοσιακά τραγουδια δεν ειναι καλλιτεχνικά διαμάντια ;

Επειδή δεν μπορούμε να αποδώσουμε τα εύσημα στον άγνωστο συνθέτη ,στιχουργο

και βαζουμε διπλα τη λεξη παραδοσιακο δεν έχουν καλλιτεχνικη αξία ;

Ο κάθε καλλιτέχνης έχει δικούς του μηχανισμούς δημιουργίας .

Το να τους γνωρίζουμε δίνει παραπάνω αξία στο εργο του

ενώ όταν δεν τους ξέρουμε απλά το έργο δεν έχει αξία ;

Μηπως ειναι ποσοτικο το θέμα ;

Η διάφορα ανάμεσα στον λαικό καλλιτέχνη κ τον καλλιτέχνη κατ εμε

έχει να κάνει με το αν ο ίδιος ο καλλιτεχνης αντιλαμβάνεται ως τέχνη τον τροπο έκφρασης του .

Για μένα παράδοση ειναι καλλιτεχνική έκφραση

χωρίς ταμπέλα δημιουργού η υπογραφη καλλιτεχνη

γι αυτό και εχει την δυνατοτητα να αναπαράγεται χωρίς πνευματικά δικαιώματα

με ότι αρνητικό συνεπάγεται πχ ,λαικοδημοτικα

 

[nickel]

Θενκς για το κατεβατό trolley.

Ερώτηση: γράφεις στο άλλο thread

Η ευτέλεια του νεο-ελληνικού πολιτισμού, αφορά στην ευτέλεια των αρχών που ασπάζεται η νεο-ελληνική κοινωνία: καμία τέχνη δεν έχει διαφύγει αυτού του μηχανισμού.

να υποθέσω πως αναφέρεσαι στην "λαϊκή τέχνη" μόνο (όπως την όρισες κατα κάποιο τρόπο στο εδώ κείμενο) ή όχι;

Επίσης έχεις να προτείνεις σχετικό υλικό (άρθρα/βιβλία κλπ) για κάποιον που ενδιαφέρεται για το θέμα;

 

[Ριχάρδος]

Λοιπόοοον...Καταρχάς ευχαριστώ για το καλογραμμένο κείμενο με το οποίο εξηγείς την άποψή σου, καθώς ήμουν και εγώ από αυτούς που σε ρώτησαν σχετικά με τα κριτήριά σου, αφού πιστεύω ότι χωρίς αυτά, δύσκολο να γίνει συζήτηση επι του θέματος.

Στο ψητό τώρα:

Η προσέγγισή σου κατά τη γνώμη μου περιχαρακώνει έντονα τους όρους "τέχνη" και "καλλιτέχνης". Δεν έχω ασχοληθεί ομολογώ με τη φιλοσοφία ή την ιστορία της τέχνης για να ξέρω αν πρόκειται για προσωπική σου γνώμη ή για κάποια λιγότερο ή περισσότερο καθολική παραδοχή των μελετητών του θέματος, αν θέλεις διαφώτισέ με σχετικά με αυτό. Σε κάθε περίπτωση, σαν απλός θαυμαστής αρκετών μορφών τέχνης (ή και σαν καταναλωτής ακόμη, αν θέλουμε να είμαστε πιο πραγματιστες) διαφωνώ με αυτή την περιχαράκωση.

Επίσης βλέπεις το ζήτημα αποκλειστικά από την πλευρά του δημιουργού. Το κατά πόσο όμως κάτι έχει καλλιτεχνική αξία ή όχι, εξαρτάται και από την πρόσληψή του. Θυμάμαι κουβέντα καθηγητή μου στη φιλοσοφική (δυστυχώς ποτέ δεν ασχολήθηκα για να μάθω την πηγή αυτής της άποψης) ότι η τέχνη είναι κατά κάποιο τρόπο το αντίδοτο του σύγχρονου/εξελιγμένου ανθρώπου έναντι των έντονων συγκινήσεων της πρωτόγονης ζωής. Όταν ζούσαμε στις σπηλιές, οι καθημερινοί κίνδυνοι της συνάντησης με άγρια ζώα και η επιβίωση πρόσφεραν αυτή τη συγκίνηση που αφορά το "θυμικό" όπως το εννοούσε ο Πλάτωνας. Πλέον ο άνθρωπος καταφεύγει στην τέχνη κυρίως για να χτυπηθεί ξανά από αυτά τα κύματα αδρεναλίνης και συγκίνησης που μπορεί να περάσει ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα. Δε συμφωνώ απολύτως με αυτήν τη σκέψη, καθώς οι αγώνες ταχύτητας πχ προσφέρουν τέτοια συγκίνηση, αλλά ασφαλώς και δεν είναι τέχνη, εντούτοις αναγνωρίζω ότι ένα καλλιτεχνικό δημιούργημα έχει εντονα αυτά τα χαρακτηριστικά. Όταν λοιπόν ο πατέρας μου φερ'ειπείν ενεργοποιεί όλο του τον θυμικό αλλά και πνευματικό κόσμο στο άκουσμα της δημοτικής μουσικής, πραγματικά θα ντρεπόμουν να ισχυριστώ ότι αυτή δεν είναι μια διεργασία που αίτιό της είναι η τέχνη.

Τέλος, ιστορικά, τα κριτήρια για την τέχνη πιθανόν να άλλαξαν. Εκφράζεις ίσως μια εντελώς συγχρονη και δυτικόφερτη θα έλεγα προσέγγιση, σύμφωνα με τα κριτήρια της οποίας τα ομηρικά έπη δεν έχουν καλλιτεχνική αξία. Δυσκολεύομαι να ταχθώ με κάτι τέτοιο.

 

[Trolley]

Ο Mark Ribot ΚΑΝΕΙ τον κουλο σε αυτους τους δισκους ΑΚΡΙΒΩΣ γιατι ΕΙΝΑΙ καλλιτεχνης.  

Εννοείται. Γι΄αυτό έβαλα τη λέξη "κουλός" σε εισαγωγικά.

Εγώ θα διαφωνησω στον διαχωρισμό του λαϊκού η μη καλλιτέχνη .

Για μένα ισχυει το "η είσαι καλλιτέχνης η δεν είσαι ."

Έτσι είναι. Απλά επιχείρησα κάποια φρασεολογική συμβατότητα με το ατυχές thread (το οποίο βλέπω ότι καθαρίστηκε και πλέον δεν είναι "ατυχές").

Επίσης έχεις να προτείνεις σχετικό υλικό (άρθρα/βιβλία κλπ) για κάποιον που ενδιαφέρεται για το θέμα;

Ειδικά για την παραδοσιακή μουσική, πάντα εκτιμούσα τα κείμενα και (κυρίως) τις ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές του Λάμπρου Λιάβα. Υπάρχουν διάσπαρτες στο ίντερνετ και πιστεύω ότι βοηθούν στην διαμόρφωση ορθών τοποθετήσεων για το ζήτημα.

 

[Trolley]

Τέλος, ιστορικά, τα κριτήρια για την τέχνη πιθανόν να άλλαξαν. Εκφράζεις ίσως μια εντελώς συγχρονη και δυτικόφερτη θα έλεγα προσέγγιση, σύμφωνα με τα κριτήρια της οποίας τα ομηρικά έπη δεν έχουν καλλιτεχνική αξία. Δυσκολεύομαι να ταχθώ με κάτι τέτοιο.

Όντως, τα κριτήρια άλλαξαν.. ή - για να είμαστε πιο προσεκτικοί - τα κριτήρια διαμορφώθηκαν, καθότι την εποχή του Ομήρου (τον οποίο ανέφερες) οι αντιλήψεις δεν ήταν ακριβώς... ανθρωποκεντρικές. Το ξέρεις ότι στην Ινδική Παράδοση, τα σημαντικότερα κείμενα φέρονται ως υπαγορευμένα από διάφορες θεότητες στον άνθρωπο που τα υπογράφει, όταν αυτός βρισκόταν σε κατάσταση βαθειάς έκστασης;

Σε ένα τέτοιο περιβάλλον αντιλήψεων, "καλλιτέχνης" με τον τρόπο που ορίζεται στο δικό μου κείμενο, δεν υπήρχε. Τα ίδια τα Ομηρικά Έπη, αποδίδουν σε άμεσες παρεμβάσεις εκ' μέρους των Θεών ένα σημαντικό τμήμα των εξελίξεων που περιγράφουν, οπότε ή πιστεύεις(ουμε) στο δωδεκάθεο, ή παραδεχόμαστε πως ο Όμηρος μάλλον απέφευγε να έρθει σε σύγκρουση με τις θρησκοληπτικές αντιλήψεις του κοινού του.

Απ' την άλλη, δεν είμαι ειδικός. Δεν ξέρω καν αν αυτό που έχει φτάσει στις μέρες μας ως Ομηρικό Έπος είναι όντως το αμιγές προϊόν εργασίας ενός ανθρώπου... δεδομένης της χρονικής απόστασης και του γεγονότος ότι για εκατοντάδες χρόνια τα έπη μεταφέρονταν προφορικά, είναι σχεδόν βέβαιο ότι στο μεταξύ οι αρχικοί στίχοι αλλοιώθηκαν.

Οπότε, φίλε Ριχάρδε, με αδικείς λίγο, με την έννοια ότι είναι πολύ δύσκολο να εξαχθούν συμπεράσματα όταν μιλάμε για τόσο παλιά έργα. Όπως ίσως πρόσεξες, στο κείμενό μου εξηγώ από την αρχή ότι μιλώ για τον 20ο αιώνα και - ναι - είναι δυτικότροπες αυτές οι αντιλήψεις σε σημαντικό βαθμό.

 

[Ριχάρδος]

Οπότε, φίλε Ριχάρδε, με αδικείς λίγο, με την έννοια ότι είναι πολύ δύσκολο να εξαχθούν συμπεράσματα όταν μιλάμε για τόσο παλιά έργα. Όπως ίσως πρόσεξες, στο κείμενό μου εξηγώ από την αρχή ότι μιλώ για τον 20ο αιώνα και - ναι - είναι δυτικότροπες αυτές οι αντιλήψεις σε σημαντικό βαθμό.

Γι'αυτό ακριβώς προσωπικά προκρίνω την προσέγγιση του να κρίνω αν ένα έργο είναι καλλιτέχνημα ή όχι, βλέποντάς το ως ολότητα από την πλευρά του δέκτη. Πράγματι του να ορίσουμε ποιός είναι καλλιτέχνης και ποιός όχι, είναι δυσκολότερο εγχείρημα. Για τη δική μου αντίληψη, το καλλιτεχνικό έργο δεν προυποθετει αναγκαστικά έναν καλλιτέχνη ως δημιουργό, ειδικά με τα χαρακτηριστικά για τα οποία κάνεις λόγο.

 

[Alter]

Δεν καταλαβαινω ποια ακριβως θεωρειται η γραμμη που διαχωριζει τον λαικο καλλιτεχνη ( ο οποιος δεν υπηρετει την τεχνη αλλα κατι αλλο, ας πουμε βιοποριζεται; ) απο τον αλλο καλλιτεχνη. Σε ολες τις χωρες με πλουσια μουσικη - και μη - παραδοση στις τεχνες, αυτα τα δυο πηγαινουν μαζι. Οι μουσικοι του φλαμενκο ας πουμε, του μπλουζ, της reggae, της gypsy jazz, ολοι οι δεξιοτεχνες στις χωρες της ανατολης σε ποια κατηγορια ανηκουν;

Γενικως μονο στην ελλαδα εχω δει αυτη την αντιληψη απαξιωσης για τη λαικη παραδοση, και την τοσο εντονη αναγκη να διαχωριζουμε την μουσικη σε ευγενη και ευτελη, σε δεξιοτεχνικη και οχι.  Μαλλον εχει να κανει με την κουλτουρα του σκυλαδικου και τα προβληματα που προκαλεσε στη σχεση του ελληνα με τη μουσικη, το να καταναλωνει δηλαδη πραγματα που δεν εκτιμα.

Στην πραγματικοτητα, καθε λαικη μουσικη, με τις ριζες της να πηγαινουν αιωνες πισω, και να ειναι παντα στενα συνυφασμενες με τις πιο σημαντικες δραστηριοτητες των ανθρωπων - θρηνος, γλεντι, λατρεια, τελετες - εχει ενα βαρος και μια "καλλιτεχνικη" και πνευματικη αξια, που ολα τα αλλα ειδη μουσικης (που κι αυτα απο παραδοσιακες μουσικες γεννηθηκαν) δεν μπορουν να πλησιασουν καν

 

[manosx]

Τα όσα γράφει ο Trolley είναι και ο κύριος λόγος που η σύγχρονη "τέχνη" είναι για πέταμα. Στις προηγούμενες εποχές η τέχνη ΔΕΝ εξέφραζε τις προσωπικές ιδεοληψίες του κάθε καμένου, αλλά ήταν η "ενσάρκωση επί της Γης" του Θείου Πνεύματος, ως τέτοια λογίζονταν και ως τέτοια καλούνταν ο καλλιτέχνης να την αντιμετωπίσει και να την εκφέρει.

Πλέον είναι το καταφύγιο του κάθε ματαιόδοξου κομπλεξικού εγωιστή, με τα γνωστά επακόλουθα (μουσική από αγγουράκια, αγάλματα από περιττώματα κλπκλπκλπ).

 

[neeq]

Το κειμενο είναι όντως πολυ ενδιαφέρον και καλογραμμένο, αφου για το μικρό της έκτασής του, περιλαμβανει αρκετα στοιχεια...

Βρισκω μερικούς διαχωρισμούς στη σχεση λαϊκου και μη καλλιτεχνη με την τέχνη του, ελλειπεις (φαντάζομαι οτι και ο ίδιος ο Παναγιώτης τα έχει σκεφτει ήδη, απλά δε μπορουσε να γραψει ολη την πορεια της σκεψης, προς τη θεση του σε ενα ποστ ;D)

Ωστοσο θα κανω ενα δυο σχολια:

Ο διαχωρισμος της προθεσης του καλλιτεχνη, νομιζω πως πλέον δεν ισχύει. Και αυτο γιατι το ΣΥΝΟΛΟ των λαικων μουσικών που γνωρίζω, ναι μεν μιλάνε με πιο ρεαλιστικούς όρους (να πεφτει ο παράς, να γλεντάει ο κοσμάκης, να κουνηθούν οι πισινοι κτλ), ωστοσο όλοι θεωρούν τους εαυτούς τους ως κοινωνούς του ρομαντικού ιδεώδους. Αυτου της υπερφυσικής ιδιότητας της μουσικής, της εμπνευσης, της διαχρονικότητας, της έκφρασης συναισθηματων μεσα απο τη γλώσσα της μουσικής, που υπάρχει αυτόνομη απο τη γλώσσα του λόγου κτλ...

Δεν εχω γνωρίσει ακόμα λαϊκο μουσικό, που να αρνείται το υπερφυσικό της τέχνης του, και να θεωρεί ότι υπηρετει αποκλειστικά εγκόσμιες αναγκες της κοινωνιας.

Και επαναλαμβανω, παρόλο που η ορολογία που κληρονομησαν απο τους δασκαλους τους, προδίδει κατι τέτοιο για το παρελθον.

Και πως να μην το προδιδει, αφου το "ρομαντικο ιδεώδες", ήρθε προσφατα στην Ελλάδα, και εξαπλωθηκε σε ολες τις εκφανσεις της δημοτικής μουσικής ακόμα πιο προσφατα, επικρατώντας ηγεμονικά στην αντιληψη περι μουσικών (ονομ.: η μουσική)

Οπότε εντοπίζω και έναν αχταρμά στον αυτοπροσδιορισμό των λαϊκων καλλιτεχνων, που προσπαθούν να βρουν και οι ίδιοι τι υπηρετουν τελικα (γι'αυτο και τα τσιφτετελια μετά απο μοιρολόγια κτλ)

 

[atreu73]

Τρόλευ εσύ δεν είσαι προϊόν αυτής της παράδοσης που τόσο ανέμελα σφυροκοπάς; Ή η αισθητική σου επήλθε με θεία φώτιση. Ή πιστεύεις ότι αυτά που αναγνωρίζεις ως τέχνη είναι μωρά παρθενογένεσης; Μούλικα είναι που την μαμάκα τους μπορεί να έπαψαν να την αναγνωρίζουν αλλά να ‘σαι σίγουρος ήπιαν από το γάλα μυριάδων κλειστών κοινωνιών με νοοτροπία ίδια και απαράλλακτη με αυτή που κατακεραυνώνεις.

Γιατί αρνείσαι όποια συνέχεια στην ιστορία;

Ο καλλιτέχνης φυσικά και δεν δρα ανεξάρτητα από το περιβάλλον του και αν τα ερεθίσματα στο αστικό περιβάλλον ποικίλουν καθόλου δεν σημαίνει αυτό ότι είναι υποδεέστερα ή ενδεέστερα αυτών της υπαίθρου.

Το ότι ο αστικός καλλιτέχνης διακατέχεται από ένα είδος σολιψισμού δεν τον κατατάσσει ευθύς σε ανώτερη βαθμίδα. Αν μη τι άλλο μαρτυρά τον χαρακτήρα της κοινωνίας που τον ξεπέταξε.

Αν βρίσκει ρόλο στην άρνηση και όχι στην κατάφαση/συμπόρευση  ίσως έχει να κάνει με τον αποκλεισμό του από απέραντα λιβάδια και ανοιχτούς ορίζοντες. Τον αποκλεισμό του από ξεκάθαρες έννοιες και από γιορτές που η συμμετοχή είναι καθολική.

Σε καμία περίπτωση δεν υποβαθμίζεται μία κοινή άποψη και η έκφραση αυτής σε μη τέχνη. Είναι παιδαριώδες το επιχείρημα. Σχεδόν όσο παιδαριώδης είναι κι η υπόθεση ότι τα Ομηρικά έπη γράφτηκαν με σύμπραξη.     

 

[georgekz750]

Η καλλιτεχνικη μειωση-απαξιωση των αγνωστων δημιουργων μουσικης η οποια επιβιωσε απο μερικες εκατονταδες εως μερικες χιλιαδες χρονια ειναι αν μη τι αλλο αστεια απο οποιον κι αν γινεται,ακομη κι αν αυτος ειναι ο Chick Corea (ο οποιος μαλλον αποκλειεται να εκανε κατι τετοιο).

Η μονη εξηγηση ειναι η νοοτροπια της κλικας των αυτοαποκαλουμενων "εντεχνων" της ελληνικης μουσικης,οι οποιοι αυτοματα θεωρουν και ολους τους υπολοιπους ως "ατεχνους" (πολυ βολικο για τους ιδιους).

 

[blue]

Η μονη εξηγηση ειναι η νοοτροπια της κλικας των αυτοαποκαλουμενων "εντεχνων" της ελληνικης μουσικης,οι οποιοι αυτοματα θεωρουν και ολους τους υπολοιπους ως "ατεχνους" (πολυ βολικο για τους ιδιους).

ο αλτερ έδωσε μια άλλη εξήγηση, οπότε σίγουρα δεν είναι η μόνη

Γενικως μονο στην ελλαδα εχω δει αυτη την αντιληψη απαξιωσης για τη λαικη παραδοση, και την τοσο εντονη αναγκη να διαχωριζουμε την μουσικη σε ευγενη και ευτελη, σε δεξιοτεχνικη και οχι.  Μαλλον εχει να κανει με την κουλτουρα του σκυλαδικου και τα προβληματα που προκαλεσε στη σχεση του ελληνα με τη μουσικη, το να καταναλωνει δηλαδη πραγματα που δεν εκτιμα.

ανάμεσα στις 2, φυσικά θα αγοράσω αλτερ, γιατί ο άτεχνος που πλασαρίστηκε για έντεχνος πολύ γρήγορα βρέθηκε να σκουπίζει πάγκο, ενώ για το φτωχό που βρέθηκε να απολαμβάνει τα 10' δημοσιότητάς του πάντα βρίσκεται μια γωνιά σε ένα πάνελ να τον στεγάσει και έτσι παραμένει lifestyle είδωλο.

 

[georgekz750]

ο αλτερ έδωσε μια άλλη εξήγηση, οπότε σίγουρα δεν είναι η μόνη

ανάμεσα στις 2, φυσικά θα αγοράσω αλτερ, γιατί ο άτεχνος που πλασαρίστηκε για έντεχνος πολύ γρήγορα βρέθηκε να σκουπίζει πάγκο, ενώ για το φτωχό που βρέθηκε να απολαμβάνει τα 10' δημοσιότητάς του πάντα βρίσκεται μια γωνιά σε ένα πάνελ να τον στεγάσει και έτσι παραμένει lifestyle είδωλο.

Φυσικα μπορεις να αγορασεις οτι θελεις,αφου μια χαρα ισχυει και αυτη η αποψη,απλα μην το δενεις και κομπο οτι ο ατεχνος που το παιζει εντεχνος δεν συνεχιζει να επιβιωνει μια χαρα απο αυτο,μεσα σε αυτο, γλυφοντας τους καταλληλους "φιλους" του   

 

[Trolley]

atreu, θα προσπαθήσω να απαντήσω στις ερωτήσεις / διαπιστώσεις σου:

Τρόλευ εσύ δεν είσαι προϊόν αυτής της παράδοσης που τόσο ανέμελα σφυροκοπάς;

Είμαι προϊόν ΚΑΙ αυτής της παράδοσης, όχι ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΑ αυτής της παράδοσης. Και δεν την σφυροκοπώ.

Είμαι εξίσου (και από μία ηλικία και μετά) προϊόν πολλών άλλων επιρροών που δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με τη λαϊκή παράδοση.

Ή η αισθητική σου επήλθε με θεία φώτιση.

Με "ανθρώπινη" φώτιση, για να είμαι ειλικρινής. Όπως εξήγησα νωρίτερα, η αντίληψή μου είναι ανθρωποκεντρική.

Ή πιστεύεις ότι αυτά που αναγνωρίζεις ως τέχνη είναι μωρά παρθενογένεσης; Μούλικα είναι που την μαμάκα τους μπορεί να έπαψαν να την αναγνωρίζουν αλλά να ‘σαι σίγουρος ήπιαν από το γάλα μυριάδων κλειστών κοινωνιών με νοοτροπία ίδια και απαράλλακτη με αυτή που κατακεραυνώνεις. Γιατί αρνείσαι όποια συνέχεια στην ιστορία;

Ίσα-ίσα, εγώ έγραψα ότι πρόκειται για ένα μεγάλο ενιαίο σύνολο. Ασφαλώς υπάρχει "συνέχεια" στην Ιστορία, αλλά στο χώρο της Τέχνης η "συνέχεια" δεν εννοείται με μαρξιστικούς όρους. Ο καλλιτέχνης θα αντλήσει πηγές από το έργο ανθρώπων με τους οποίους ενδεχομένως δεν μοιράζεται ούτε κοινές πολιτικές, ούτε κοινές θρησκευτικές, ούτε άλλες τέτοιες αντιλήψεις.

Ο καλλιτέχνης φυσικά και δεν δρα ανεξάρτητα από το περιβάλλον του και αν τα ερεθίσματα στο αστικό περιβάλλον ποικίλουν καθόλου δεν σημαίνει αυτό ότι είναι υποδεέστερα ή ενδεέστερα αυτών της υπαίθρου. Το ότι ο αστικός καλλιτέχνης διακατέχεται από ένα είδος σολιψισμού δεν τον κατατάσσει ευθύς σε ανώτερη βαθμίδα. Αν μη τι άλλο μαρτυρά τον χαρακτήρα της κοινωνίας που τον ξεπέταξε.

Δεν χρησιμοποίησα πουθενά τον όρο "αστικός καλλιτέχνης" και έτσι δεν μπορώ να συζητήσω γι' αυτό που γράφεις, διότι δεν ξέρω τι σημαίνει. Επιδερμικά απαντώ, ότι αναγνωρίζω μεγάλη καλλιτεχνική αξία σε πολλά διαφορετικά πράγματα, και στην εργασία ανθρώπων που προέρχονται από οποιαδήποτε κοινωνική τάξη.

Το μοντέλο που έχεις στο νου σου, ούτε λίγο-ούτε-πολύ θεωρεί συνυπεύθυνο το περιβάλλον του καλλιτέχνη για την διαμόρφωση της ποιότητας και των χαρακτηριστικών της προσπάθειάς του, αλλά δεν έχω υπ' όψιν μου ούτε ένα κείμενο, και ούτε μία συνέντευξη όπου κάτι τέτοιο να επιβεβαιώνεται. Αν έχεις εσύ, μπορεί να μας το υποδείξεις.

Αντίθετα, έχω υπ'όψιν μου εκατοντάδες αναφορές για το αντίθετο. Ορισμένοι μάλιστα, από κάποια φάση και μετά, αδιαφορούν απόλυτα όχι απλά για το "περιβάλλον" αλλά ακόμη και για τα πονήματα συναδέλφων τους, τα οποία δεν ενδιαφέρονται να παρακολουθούν. Ειδικά στο χώρο της Μουσικής, οι μισοί σχεδόν δηλώνουν ότι ακούνε μόνο δίσκους τριών και τεσσάρων δεκαετιών παλαιότητας και ούτε ξέρουν, ούτε ενδιαφέρονται να μάθουν τι ακούει ο κόσμος στον παρόντα χρόνο.

Αν βρίσκει ρόλο στην άρνηση και όχι στην κατάφαση/συμπόρευση  ίσως έχει να κάνει με τον αποκλεισμό του από απέραντα λιβάδια και ανοιχτούς ορίζοντες. Τον αποκλεισμό του από ξεκάθαρες έννοιες και από γιορτές που η συμμετοχή είναι καθολική.

Σε καμία περίπτωση δεν υποβαθμίζεται μία κοινή άποψη και η έκφραση αυτής σε μη τέχνη. Είναι παιδαριώδες το επιχείρημα.     

Το επιχείρημα είναι όντως παιδαριώδες, αλλά... δεν είναι δικό μου. Η έκφραση μίας άποψης, από που και ως που είναι Τέχνη; Δηλαδή, κατά τη γνώμη σου, εδώ μέσα που διατυπώνουμε τις απόψεις μας, καλλιτεχνίζουμε; Ή ισχυρίζεσαι πως η έκφραση μίας κοινής (πλειοψηφικής υποθέτω) άποψης, την αναγάγει αυτόματα σε καλλιτέχνημα; Δεν φαντάζομαι να εννοείς αυτό, αλλά δεν είμαι και βέβαιος.

 

[schreivox]

    Πολύ ωραίο θέμα περί τέχνης και μη- που έπρεπε να αρχίσει να συζητιέται εδώ μέσα.

Το ζήτημα είναι  οτι πολλή από τη μουσική που ακούμε δεν θεωρείται  ''τέχνη''.

Για να το καταλάβουμε αυτό καλύτερα όμως χρειάζεται ταυτόχρονα να κατεβάσουμε λίγο  την ''τέχνη'' από το θρόνο που εχει κατσικωθεί (μέσα στο μυαλό μας).

Εδώ θα παρακαλούσα να μην μπλέκουμε με τον δισκογραφικο όρο ''έντεχνο'' γιατί θα μπερδευτούμε και δεν αξίζει στην κουβέντα.

Όλα πάντως έχουν την τάση να εντεχνοποιούνται μάλλον.

 

[audiokostas]

α) Ο καλλιτέχνης, όταν δρα σαν τέτοιος, επιδιώκει την διατύπωση (σε έργο) των αυστηρά προσωπικών του σκέψεων, στοχασμών, αντιλήψεων, συναισθημάτων, αισθητικής. Είναι πιθανό ότι κάποιοι άλλοι στο κοινό του, θα συμμεριστούν αυτή τη διατύπωση αλλά πολύ συχνά δεν μπορούν καν να την κατανοήσουν. Δεν είναι διόλου σπάνιο να περνούν πολλά χρόνια πριν ένα έργο αναγνωριστεί σαν αξιόλογο.

Στην περίπτωση του λαϊκού καλλιτέχνη, οι προτεραιότητες είναι συχνά διαφορετικές: δεν απασχολείται τόσο με τον εσωτερικό του κόσμο, όσο με τα στοιχεία που καθιστούν αυτόν τον κόσμο συμβατό με τον κοινωνικό του περίγυρο. Π.χ. ένας λαϊκός καλλιτέχνης θα τραγουδήσει για την ξενητιά, επειδή βλέπει να εξελίσσεται σαν κοινωνικό φαινόμενο δίπλα του, ακόμη και ον ο ίδιος δεν προτίθεται ποσώς να ξενιτευτεί. Επίσης, θα "πρέπει" να θρηνήσει για την ξενητιά και να φαντασιωθεί κλαμμένα μαντήλια, διότι οτιδήποτε άλλο θα ήταν προσβλητικό για το κοινό του.

Ο άνθρωπος εκφράζεται (συνήθως αλλά όχι πάντα) ατομικά αλλά το άτομο είναι αναπόφευκτα προϊόν ζύμωσης του κοινωνικού του περίγυρου. Εξάλλου είναι πλείστες όσες οι περιπτώσεις που (και) το (σύγχρονο) τραγούδι μιλάει αν όχι σε δεύτερο, σε τρίτο (ενικό ή πληθυντικό πρόσωπο). O Springteen πχ μιας και σου αρέσει, τις περισσότερες φορές μιλούσε και μιλάει για τις κοινωνικές ομάδες στις οποίες δεν ανήκει και δεν βιώνει.

Η δε φαντασία είναι αναπόσπαστο μέρος της δημιουργίας.

β) Ο καλλιτέχνης, επειδή ακριβώς έχει συναίσθηση των δυσκολιών στην πορεία του προς την δημιουργικότητα, θέτει ελάχιστες προδιαγραφές για τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζεται η εργασία του, εκτιμώντας (ορθά) ότι χρειάζεται κάποια απομάκρυνση από τις καθημερινές συνήθειες προκειμένου να αυξηθεί η εγρήγορση του δέκτη. Θυμάμαι ότι οι έλληνες δημοσιογράφοι κοροϊδεύανε τον Κηθ Τζάρετ επειδή απαιτούσε να μην ανάβουν φλας και να επικρατεί σιωπή στις συναυλίες του (σήμερα βέβαια που όλοι πσρακαλούμε για δύο ώρες ησυχίας, οι αντιλήψεις έχουν αλλάξει). Κοινώς, ο καλλιτέχνης απαιτεί έλεγχο, απόσταση και αξιοπρέπεια στη διαδικασία παρουσίασης του έργου του.

Αυτό τώρα είναι τελείως αυθαίρετο. Ο τρόπος που εμπνέεται και συνθέτει ο καλλιτέχνης είναι καθαρά προσωπικός. Αν η ησυχία και η απομόνωση ήταν προαπαιτούμενο, η Νέα Υόρκη, Λονδίνο και άλλες μητροπόλεις θα ήταν έρημες καλλιτεχνών.

Η κατ αποκλειστικότητα απεικόνιση του καλλιτέχνη-πρότυπο, κοινωνικά αποκλεισμένου, παρέα με τα δαιμόνιά του είναι μάλλον ρομαντική (αν όχι κλισέ).

Δεν αναιρώ το γεγονός ότι υπάρχουν αλλά δεν είναι απαραίτητα μόνο έτσι.

Στην περίπτωση του λαϊκού καλλιτέχνη, δεν υπάρχει τίποτε απ' όλα αυτά. Είναι αναμενόμενο ότι το κοινό θα κάνει ότι γουστάρει, περιλαμβανομένου του να δεχθεί τροφή, να τσακωθεί, να χορέψει, να φλερτάρει να μεθύσει υπέρ του δέοντος και με τα αίματα ζεστά να κολλήσει και κάποιο χαρτονόμισμα στο μέτωπο του μουσικού. Η απόσταση από το κοινό καταργείται. Το ίδιο το έργο αλλάζει ακριβώς τη στιγμή που παρουσιάζεται αν χρειαστεί και ναι (όπως είπε ο sfaku) σε αυτό το ρευστό σκηνικό ειδικές ικανότητες για αυτοσχεδιασμό αναπτύσσονται και ανθίζουν.

Δηλαδή εσύ πιστεύεις ότι στις συναυλίες του Ian Dury ή των Clash το κοινό καθόταν νηφάλιο και ήρεμο και παρακολουθούσε τον καλλιτέχνη;

Ή μήπως θεωρείς και τους soul/disco/pop καλλιτέχνες αποφασισμένους να μιλήσουν με κάτι καινούριο κάθε φορά στις καλλιτεχνικές ανησυχίες του κοινού τους στα live;

Και ο Καζαντζίδης δεν νομίζω ότι τραγούδαγε κάθε βράδυ τον πόνο της ξενιτιάς του.

γ) Ο καλλιτέχνης θα αναπτύξει ακριβώς εκείνο το επίπεδο τεχνικής κατάρτισης που θα του επιτρέψει την υλοποίηση του προσωπικού του οράματος. Δε θα ασχοληθεί με την τεχνική ούτε ένα δευτερόλεπτο περισσότερο απ΄όσο είναι πραγματικά απαραίτητο. Σκεφθείτε π.χ. εκείνον τον κιθαρίστα που παίζει στους καλούς δίσκους του Tom Waits, ο οποίος θεωρείται βέβαια "κουλός" από τους απανταχού κιθαρισταράδες, αλλά για κάποιον λόγο ξανα-άκουσα δίσκους του μετά από 15 χρόνια και θυμόμουν το κάθε τι.
Ο λαϊκός καλλιτέχνης, θα χρησιμοποιήσει την υπερβολική τεχνική σαν όπλο εντυπωσιασμού για την εξασφάλιση ενός ακόμη τεκμηρίου αποδοχής από τον κόσμο. Αν δεν την έχει (την τεχνική) αισθάνεται μειονεκτικά απέναντι σε άλλους που την έχουν. Η τεχνική, δεν είναι εύκολο να γίνει κατανοητή από απαίδευτο κοινό, αλλά είναι εύκολη η προσποίηση ότι είναι κατανοητή και - κυρίως - συναισθηματικά ανέξοδη... θέλω να πω.. όλοι χειροκροτούμε τον ακροβάτη όταν φτάνει στο απέναντι σχοινί αλλά δεν κινδυνεύουμε μαζί του... όπως θα κινδυνεύαμε από τη στενή παρακολούθηση ενός πραγματικού έργου τέχνης.

Δηλαδή ο Mozart ή o Ηendrix ή Shankar και οι απανταχού τον κόσμο συνθέτες/ οργανοπαίχτες είπαν "μέχρι εκεί που χρειάζομαι". Και ποιό είναι αυτό το σημείο; Ποιος το ορίζει; Και γιατί να ορίζεται; Μην μπερδεύουμε "τα μέχρι εκεί μπορώ" με τα "μέχρι εκεί θέλω".

Άσε που πιθανόν να μην ξέρεις ποιό είναι αυτό που χρειάζεται μέχρι  να φτάσεις σε σημεία που δεν ήξερες ότι υπάρχουν.

Δεν βλέπω κάτι μεμπτό στις μουσικές ακροβασίες είτε προέρχονται από την jazz είτε από την κλασσική είτε από την metal. Ίσως τα όρια του οργάνου είναι και η αναζήτηση της έκφρασης του καλλιτέχνη. Αν με εκφράζουν και μου αρέσουν είναι αλλουνού παπά ευαγγέλιο.  Αλλά δεν απαξιώνω και τον καλλιτέχνη που προσπαθεί να εκφραστεί έτσι.

δ) Ο καλλιτέχνης, δεν παρασύρεται από την ευτέλεια του περιβάλλοντος του, ούτε καν από τις δικές του προσωπικές αδυναμίες χαρακτήρα. Ο Φελλίνι, συνέχιζε να γυρίζει ταινίες που κατήγγειλαν την τηλεοπτική αισθητική, μέχρι το τέλος της ζωής του, προβλέποντας ότι η Ιταλία θα γίνει υποχείριο της RAI και των απόψεων των ισχυρών κεφαλαίων πίσω της.

Αν παρασύρεται η όχι το δείχνει η Ιστορία.

Τι είναι ευτελές ή όχι είναι στα φίλτρα και προσλαμβάνουσες του καθενός

Ο λαϊκός καλλιτέχνης δεν έχει επιλογή: αν μία μέρα το κοινό του αποφασίσει ότι πρέπει να του πετάει πιάτα στο κεφάλι (κίνηση που κάποτε συμβόλιζε ότι "εδώ ήρθαμε για να ακούσουμε και όχι για να φάμε"), είναι υποχρεωμένος να το δεχθεί, διότι οτιδήποτε άλλο θα του κοστίσει την αποδοχή του κόσμου, την οποία χρειάζεται απελπισμένα. Το ίδιο θα συμβεί στον μουσικό της λαϊκής ορχήστρας όταν αίφνης δει πως πλέον δεν παίζει για να τραγουδήσει κάποιος, αλλά μάλλον για να ερεθίσει κάποια κυρία τα μάτια των θαμώνων.

Ο λαικός καλλιτέχνης μπορεί να λέει και μοιρολόγια, παίζει και για την πάρτη του, τζαμάρει και με φίλους, έχει ανησυχίες, επιθυμίες, συναισθήματα, φέρνει αντιρρήσεις, έχει αξιοπρέπεια, συναινεί σε κάτι που διαφωνεί. Να σου ξαναθυμίσω ότι ο λαϊκός καλλιτέχνης (γλύπτης, μουσικός, ζωγράφος, χορευτής) δεν είναι ισοδύναμο με το πανηγύρι της κρύας μπύρας/προβατίνας/πλατικής καρέκλας.

Η έκφραση του σε ένα διαφορετικό κοινωνικό ιστό από τον σημερινό, δεν απαξιώνει όμως το έργο του.

Επειδή ζούμε καταμεσίς μίας μεγάλης χρονικής περιόδου όπου οι κοινωνίες κλίνουν προς τον ηδονισμό και την έλλειψη ήθους, είναι επόμενο ότι οποιαδήποτε απόπειρα εξέλιξης ενός παραδοσιακού μουσικού ιδιώματος, θα σημαίνει τον ευτελισμό του και τη στέρηση αξιοπρέπειας του ίδιου του ιδιώματος (αυτό ήταν το πρώτο πράγμα που έγραψα στο thread),

Μαζί σου

Ας θυμόμαστε ότι κάθε σοβαρή συζήτηση (για την Τέχνη ή οτιδήποτε άλλο), ξεκινά από την παραδοχή αξιών. Π.χ. αν κάποιος επιμένει ότι ο Ταδόπουλος είναι μεγαλύτερος συνθέτης από τον Μότσαρτ, ε... προφανώς δεν υπάρχει καμία πιθανότητα για συζήτηση ή την ανταλλαγή γνώσεων. Υπάρχουν άλλοι που νομίζουν ότι καλλιτεχνική αξία είναι αυτή που προσδίδουν οι ίδιοι σε αυτά που... τους αρέσουν. Δυστυχώς για κάποιους, υπάρχουν κριτήρια με σχεδόν πανανθρώπινη αποδοχή, και υπάρχει όντως λόγος για τον οποίο κάποια καλλιτεχνήματα επιβιώνουν για αιώνες (χιλιετίες στην περίπτωση της Λογοτεχνίας), ενώ κάποια άλλα τα σβήνει ο ίδιος ο δημιουργός τους μία ώρα αφού τα τελειώσει.

Άλλο το ισοδύναμο και ισοπέδωση και άλλο ο μανιχαισμός του "είναι καλλιτέχνης ή δεν είναι καλλιτέχνης".

Εξάλλου ο SF τόσα χρόνια προσπαθεί να μας πείσει για το "εκ του αποτελέσματος".

"Αφού πουλάει και τον αγαπάνε = είναι καλός."

Στην παραδοσιακή μουσική/καλλιτέχνη δεν ισχύει αυτό;

Σε καμία χώρα πουθενά στον κόσμο δεν έχουν οι παραδοσιακοί/λαικοί/δημοτικοί καλλιτέχνες/μουσική σε όλες τις εκφάνσεις τους καμία απολύτως αξία;

Αφρική, Λατινική Αμερική, Ευρώπη, Ινδία, γενικώς Ασία (οκ με πιθανή εξαίρεση την Κίνα), όλες εκτός;

Σαφέστατα διαφωνώ.

Και δεν το κρύβω ότι εκπλήσσομαι που το βλέπω διατυπωμένο σε ένα μουσικό φόρουμ.

 

[Trolley]

@audiokostas

Συνοπτικά, και κατά σειρά εμφανίσεως.

α) O Springsteen, και η μεγάλη πλειοψηφία των ροκ μουσικών, είναι λαϊκοί καλλιτέχνες (κατά την δική μου προαναφερθείσα ορολογία). Ασφαλώς, για όλους αυτούς ισχύουν οι αντίστοιχες παράγραφοι στο κείμενό μου, όχι οι πρώτες. Αυτή η διευκρίνηση απαντά και στους ισχυρισμούς ότι "σφυροκοπώ" ή "απαξιώνω" αλλά και σε απορίες για το ποια είναι τα όρια και οι επιταγές του λαϊκού καλλιτέχνη. Και βέβαια μου αρέσει ο Sprinsteen (και οι Clash, για τους οποίους έχω ξαναγράψει ότι στην εποχή που έδρασαν θα ήταν αδύνατον να μην είναι αντι-θατσερικοί), διότι είμαι προϊόν ΚΑΙ της λαϊκής παράδοσης, όπως έγραψα και τον atreu.

β) Ο Superfunk με το μοτό "αφού πουλάει και τον αγαπάνε είναι καλός" αναφέρεται προφανώς σε λαϊκούς καλλιτέχνες. Δε νομίζω ότι ισοδυναμεί με το ότι "αφού ο Μπαχ δεν πουλάει, δεν είναι καλός".

γ) Ρωτάς ποιος ορίζει το σημείο που επιλέγει κάποιος να μην ασχολείται πλέον με την τεχνική. Η απάντηση είναι ότι καθένας το ορίζει για τον εαυτό του. Αλλοίμονο σε αυτόν που δεν το ορίζει, καθότι είναι καταδικασμένος να ασχολείται με την τεχνική εσσαεί, και μάλιστα άσκοπα. Τα ονόματα Mozart, Shankar και Hendrix αποτελούν (ούτως ή άλλως) πολύ ειδικές περιπτώσεις, αλλά είναι αυταπόδεικτο ότι και εκεί υπάρχει αυτο-θεσπισμένο όριο, π.χ. δεν επιχειρούν όλοι οι κλασσικοί πιανίστες να παίξουν τζαζ, ούτε θέλουν όλοι οι κιθαρίστες να μοιάσουν στον Hendrix. Τα "μέχρι εκεί μπορώ" είναι αθλητικοί όροι, όχι καλλιτεχνικοί. Αλλιώς θα έπρεπε να απαιτούμε από όλες τις ταινίες να είναι τεχνικές υπερ-παραγωγές πριν τους δώσουμε την προσοχή μας, ενώ είναι γνωστό ότι σημαντικά καλλιτεχνικά έργα έχουν ολοκληρωθεί με ελάχιστη τεχνική και τεχνικά μέσα.

δ) Συμφωνώ ότι "αν παρασύρεται ή όχι, το δείχνει η ιστορία" και γι' αυτό ανέφερα το Φελλίνι, ο οποίος δε ζει πλέον. Αλλά νομίζω ότι παρόμοια εύσχημα μπορούν να αποδοθούν και σε ζωντανούς καλλιτέχνες, οι οποίοι έχουν αρκετές δεκαετίες ιστορίας ώστε να μην πολυ-κινδυνεύουν να εκτεθούν στο μέλλον με άκυρες επιλογές. Το σχολιάζω επίσης, επειδή είναι μία αφορμή να θυμηθούμε ότι κριτήριο καλλιτεχνικής αξίας είναι επίσης η χρονική διάρκεια σε συνδυασμό με προσήλωση σε σταθερές αξίες.

ε) Αναφέρεσαι σε μανιχαισμό.. για ποιο λόγο; Σου έχει τύχει ποτέ να συναντήσεις καλλιτέχνη που δεν είχε επίγνωση της καλλιτεχνικής του πορείας; Ή το αντίθετο; Εμένα δεν μου έχει συμβεί.

στ) Το "καμία απολύτως αξία" της τελευταίας σου παραγράφου, δεν το έγραψα εγώ, και - για να είμαστε ακριβείς - δεν το διάβασες, οπότε για ποιο λόγο εκπλήσσεσαι που το βλέπεις διατυπωμένο σε μουσικό φόρουμ; Υπάρχει μέγιστη αξία, αλλά όχι καλλιτεχνική για όποιον ενδιαφέρεται να υιοθετήσει την ορολογία που πρότεινα (και η οποία δεν είναι βέβαια δική μου, όπως εξήγησα). Οι λαϊκοί καλλιτέχνες είναι θεματοφύλακες ιδεών και θεσμών, ίσως μάλιστα να είναι οι μόνοι τέτοιοι στην εποχή μας. Εννίοτε, κάποιοι από αυτούς επιδιώκουν να εγερθούν πάνω από αυτό το ρόλο, ή έστω να τον εκλεπτύνουν (ο Ξυδάκης είναι ένα παράδειγμα, ή ο Dylan), αλλά ακριβώς εκεί αρχίζει ή άλλη διαδικασία που περιγράφω και η απομάκρυνσή τους από το πρωταρχικό τους κοινό.

Παραμένει ενδιαφέρον το ότι κάποιοι επιδιώκουν να περάσουν από τη μία κατάσταση στην άλλη, και πάλι πίσω, άλλοτε με επιτυχία και άλλοτε όχι, αλλά αυτό ίσως είναι άλλο θέμα συζήτησης.