Ευχαριστώ θερμά τον John που με το αποπάνω post μου έδωσε ερέθισμα και έμπνευση.
Προφανώς δεν είμαι συνθέτης, αλλά γνωρίζω μια καλή σύνθεση όταν την ακούω, ακόμα και όταν δεν έχω δει την πάρτα (στο ροκ αν έχει maj7 ή sus4 ή ντιμινουΐτες εγκρίνεται αυτομάτως). Ελάχιστα πράγματα έχω συν-γράψει, όταν περί το 1980 μέναμε μαζί με τον Άγγελο Σκορδίλη και είχα πρόσβαση στην διπλή 6/12 χορδη μαύρη Ibanez του. Στο σπίτι είχε και ένα όρθιο πιάνο και συνέβη μια μέρα ένα γεγονός που μας άγγιξε: η δολοφονία του John Lennon. Εκείνη την ημέρα κάτσαμε και συνθέσαμε έναν επιτάφιο, από τον οποίο θυμάμαι μόνο το ρεφραίν "Αξέχαστε Lennon, αξέχαστε εσύ, ...".
Στο θέμα μας περί έμπνευσης έχω να παρατηρήσω τα εξής (με επιρροές από τις εμπειρίες μου ως φυσικός, ως ερευνητής και ως εκπαιδευτικός):
1. Στην Τέχνη και στην Μουσική ειδικότερα, είτε είμαστε σε μόνιμο αναβρασμό ιδεών (έχει ανοίξει το πηγάδι το πετρέλαιο) είτε χρειάζεται ένα trigger, ένα γεγονός που να μας σκανδαλίσει την διαδικασία. Η Joni Mitchell σίγουρα εμπνεόταν από τα πάντα, ένα κόκκινο φύλλο σφένδαμνου που έπεσε από το δέντρο, ένας μπόμπιρας πάνω σε ποδήλατο που ξεφωνίζει, μια τρύπια αμερικάνικη σημαία στο Μπιτ Παζάρ. Το κακό είναι ότι όταν υπάρχει πολύς θόρυβος στο περιβάλλον, ένα ερέθισμα πρέπει να είναι πάνω από το κατώφλι των αισθήσεων και των αισθημάτων. Δηλαδή, το τί μετράει για τον καθένα μας ως συμβάν, ως γεγονός, εξαρτάται και από το περιβάλλον και από τις δικές μας αισθήσεις, που ως γνωστόν δουλεύουν λογαριθμικά (νόμος Weber-Fechner). Στις μέρες μας, μετά από δεκαετίες εκπαίδευση στην βία δια τηλεόρασης και δια ζώσης, το μόνο που μας ταρακουνάει είναι η ζωντανή θέα του αίματος στην άσφαλτο ή στην μπανιέρα. Δηλαδή είμαστε όλοι πια στο επίπεδο του καρχαρία.
2. Ένα πολύ μικρό ποσοστό ανθρώπων είναι παραγωγοί, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία είναι παθητικοί δέκτες και καταναλωτές. Αυτό είναι ένα είδος ευνουχισμού τον οποίο μας επιβάλλει το τερατώδες και διεστραμμένο εκπαιδευτικό σύστημα διεθνώς (συν ο συντηρητισμός της κοινωνίας) το οποίο διδάσκει για τον μέσο όρο, εξισώνοντας προς τα κάτω και κόβοντας σαν τον Προκρούστη ό,τι βρίσκεται έξω από τις νόρμες. [Για να προλάβω μερικούς-μερικούς, δεν είναι αυτό μια αναρχική ή μια πάνκ θέση, είναι ένα γεγονός]. Παράδειγμα: ο θείος Μίμης έχει στο σπίτι μια κιθάρα. Ο μικρός Βασίλης γρατζουνάει και πιάνει κλίμακες. Αν η αντίδραση των γονιών είναι "μή, τζιζ, κακό, θα το χαλάσεις" πάει άλλος ένας εν δυνάμει Χέντριξ. Αν η αντίδραση των γονιών είναι "μήπως το παιδί μας έχει ταλέντο;" και του κάνουν δώρο μια δική του κιθάρα, έχουμε κερδίσει άλλο ένα μέλος στο noiz. Το παιδί αυτό θα έχει έμπνευση σε όλη του τη ζωή (εκτός αν γνωρίσει το σεξ, το χρήμα ή την βόλεψη της μισθωτής σκλαβιάς και τα παρατήσει όλα).
3. Ένα άλλο πρόβλημα είναι η "σχέση εισερχομένων - εξερχομένων" όπως την ονομάζω. Αν είσαι συνέχεια μπροστά σε μια οθόνη, είτε 5" είτε 55", η ποσότητα της εισερχόμενης πληροφορίας είναι τεράστια. Επιπλέον, η πληροφορία χρειάζεται όχι μόνο χρόνο για να επεξεργαστεί, αλλά και για να διαγραφεί, για να δώσει χώρο στην επόμενη. Μόλις σταματήσει η καταρρακτώδης είσοδος, αρχίζει η διαδικασία της αντίστροφης οσμωτικής πίεσης: όλα τα πράγματα που έχουμε στο κεφάλι μας ψάχνουν μια διέξοδο για να εκφραστούν προς τα έξω. Αν για κάποιο λόγο δεν υπάρξει αυτή η διέξοδος (π.χ αρχίζει σε λίγο το Survivor στην TV), αρχίζει η πνευματική και δημιουργική δυσκοιλιότητα: γίνεται όλο και δυσκολότερη η έκ-φραση (προσέξτε την ετυμολογία) και η δημιουργία. Η δέ έμπνευση, που είναι το θέμα μας, έχει κουκουλωθεί από την άμμο της παραλίας στις Σεϋχέλλες και τα μπικίνι και μονοκίνι του πειρασμού της κατανάλωσης.
Συνεπώς, μερικά από τα γιατροσόφια του θείου mitsar για την έμπνευση είναι τα εξής:
1. Χαμηλώστε τους ρυθμούς, χαμηλώστε τις παρεμβολές, χαμηλώστε τον θόρυβο περιβάλλοντος. Χαμηλώστε το κατώφλι ακοής, όρασης και αντίληψης. Διδάξτε στις αισθήσεις σας να πανικοβάλλονται από έναν ψίθυρο ή από την βρύση που στάζει.
2. Γνωρίστε καλύτερα τον εαυτό σας και μάθετε τι μετράει για σας ως "είδηση", "συμβάν", "γεγονός", "εντύπωση". Στη συνέχεια διδάξτε τον εαυτό σας να κατεβάζει το κατώφλι αυτό της αντίληψης. Σιγά-σιγά και σταδιακά, ένα βήμα κάθε μέρα. Έτσι θα ανακαλύψετε το γεγονός που θα σκανδαλίσει την αλυσιδωτή αντίδραση. Για έναν αγρότη, το μήλο πέφτει κάτω από τη μηλιά, όπως δισεκατομμύρια άλλα μήλα. Για έναν δημιουργό, το ένα και μόνο μήλο που έπεσε όταν αυτός ήταν στην κατάλληλη δεκτική διάθεση, οδήγησε στην Θεωρία της Παγκόσμιας Έλξης.
3. Μάθετε να αναγνωρίζετε παντού τις παγίδες της κατανάλωσης καθώς και τα booby traps που στήνετε οι ίδιοι εσκεμμένα ή αθέλητα στον εαυτό σας: Συνειδητοποιήστε ότι η κατανάλωση είναι η εύκολη λύση, η οδός της ελαχίστης προσπάθειας και κυριολεκτικά ο αντίχριστος. Η κατανάλωση είναι ο Πειρασμός. Η παραγωγη απαιτεί να ματώσουν τα δάχτυλα στην κιθάρα και να λιώσουν επάνω στα πλήκτρα. Θέλει τόννους καφέ και ιδρώτα. Θέλει πάκα χαρτί και μεγάλο κάλαθο αχρήστων. Γράψε, σβήσε, καθαρογράψε, πέταξτο και πάλι από την αρχή.
4. Το σύνηθες μεγάλο σφάλμα των δημιουργών που δεν είχαν σοφούς δασκάλους είναι ότι ξεκινάνε να γράψουν κάτι με μισογεμάτες ή άδειες μπαταρίες. Δεν γίνεται. Θέλει γεμάτες μπαταρίες και ένα ξεκούραστο μυαλό που πεταρίζει σαν πεταλούδα. Αντίθετα, το ξεκίνημα με μισοάδειες μπαταρίες θα οδηγήσει αναπόδραστα σε έναν φαύλο κύκλο απογοήτευσης self-loathing, frustration, desperation, forced restarts, headbanging on the wall. "Είμαι ανίκανος", "δεν έχω τίποτα μέσα μου", "στέρεψα". Όλα αυτά είναι οι παρενέργειες του τοξικου γαλακτικού οξέος της κούρασης στην φαιά ουσία. Το πρόβλημα είναι οι άδειες μπαταρίες, όχι εσείς.
Δεν ξέρω αν βοήθησα κανέναν σας να γράψει ή να βρεί έμπνευση με τα παραπάνω. Είμαι βέβαιος όμως ότι στη ζωή μου έχω εντοπίσει μερικά κλειδιά για το γιατί μερικές φορές, μερικούς μήνες ή μερικά χρόνια δεν έχω έμπνευση.
