Λοιπόν, σήμερα που έχουν ηρεμήσει τα πνεύματα, θα ξαναπώ τη γνώμη μου (κόσμια αυτή τη φορά).
Η λέξη "έντεχνο" λειτουργεί στις μέρες μας μόνο σαν δημοσιογραφικός/μαρκετινίστικος όρος. Όμως έχει ένα συγκεκριμένο περιεχόμενο, όχι τόσο σε σχέση με τη μουσική την ίδια, αλλά σε σχέση με το γεγονός ότι υπάρχουν σε αυτή τη χώρα συνθέτες και ερμηνευτές που δεν θεωρούν κατάλληλο το περιβάλλον του σκυλάδικου (ή ακόμη και την ατμόσφαιρα της τυπικής ροκ συναυλίας) για να παρουσιάσουν τη δουλειά τους στο κοινό. Μοιραία, αυτό φαντάζει ελιτίστικο, όπως πάντα φαντάζει ελιτίστικο κάτι που κάνουν λίγοι, αλλά σαν στάση υπάρχει σε όλο το κόσμο. Θυμάμαι μία συναυλία του McLaughlin (που έχω σε βίντεο) όπου παίζουν σε μία αίθουσα στη Γαλλία με 300 άτομα και όπου όλοι κάθονται ήσυχοι και προσεκτικά επιχειρούν να παρακολουθήσουν τις ακροβασίες των μουσικών. Μετά από πέντε λεπτά, καταλαβαίνει κανείς ότι αυτό το show έχει χαρακτηριστικά που δεν του επιτρέπουν να λειτουργήσει παρά μόνο σε αυτό το περιβάλλον, άρα - από εκεί και μετά - το μόνο θέμα που υπάρχει είναι αν κάποιος εγκρίνει αυτή τη προσέγγιση ή όχι. Βέβαια, ο McLaughlin ποτέ δεν θα χρησιμοποιούσε τη λέξη "έντεχνο" για να περιγράψει τη μουσική του (ή οποιαδήποτε παρόμοια) αλλά έχει τύχει να δω το βίντεο παρέα με ένα φίλο μου χεβιμεταλά ο οποίος έκανε το εξής σχόλιο : "Μα καλά, πως την έχουνε δει τώρα αυτοί";
Παρότι προσπαθώ (κυρίως επειδή συμπαθώ τον Superfunk) να καταλάβω τι κακό υπάρχει σε αυτή τη τήρηση αποστάσεων από την φερόμενη ως μη-ελιτίστικη/λαϊκή μουσική, ειλικρινά δεν τα καταφέρνω.
Πέραν αυτού, η ιδέα που προσπάθησα να εισάγω στα προηγούμενα ποστ μου ήταν ότι αν θέλει κανείς να εργαστεί προς την κατεύθυνση ενός καινούργιου και ουσιαστικού (δηλ. μη-ανόητου) ελληνικού τραγουδιού, νομίζω ότι δεν πρέπει να είναι απόλυτος στην απόρριψη οποιουδήποτε ιδιώματος - αντίθετα θα πρέπει να προσπαθήσει να αξιοποιήσει τα θετικά στοιχεία όλων: από το "νιάου-νιάου βρε γατούλα" μέχρι την Σπυριδούλα, μέχρι τους Πυξ-Λαξ, μέχρι τον Κ. Βήτα, μέχρι τις μουσικές του Vangelis, μέχρι την "τρέλα" του Χρήστου, μέχρι τα υστερικά patterns του Ξενάκη, μέχρι το ρεμπέτικο (το γνήσιο, όπως σωστά μας θύμησαν), μέχρι τα δημοτικά, μέχρι τα νησιώτικα, μέχρι...
Επειδή αυτό είναι πολύ δύσκολο (και είναι δύσκολο επειδή κανείς δεν έχει εργαστεί με συνέπεια προς αυτή τη κατεύθυνση εδώ και δεκαετίες), έχει το ελληνικό τραγούδι τα προβλήματα που έχει. Οι μουσικοί είναι χωρισμένοι σε άσκοπες φατρίες: ροκάδες, λαϊκοί, σεσσιονάδες της τηλεόρασης, χεβιμεταλάδες, προοδευτικοί, ψαγμένοι, ηλεκτρονικάδες κλπ, οι οποίοι κάνουν το θανάσιμο (κατά τη γνώμη μου, πάντα) λάθος να αγνοούν τα υπόλοιπα ιδιώματα και τον ρόλο τους, οπότε μοιραία αυτοπεριορίζονται και μπλοκάρουν.
Επίσης, έθιξα το θέμα του στίχου (τα τραγούδια έχουν και στίχους βλέπετε) διότι εκεί βρίσκεται κατά τη γνώμη μου το μεγαλύτερο πρόβλημα και εκεί καθρεφτίζεται το μπλοκάρισμα το οποίο ανέφερα. Αν βγάλουμε από τη συζήτηση αυτούς που αποφεύγουν εντελώς το πρόβλημα γράφοντας αγγλικούς στίχους (οι οποίοι μερικές φορές είναι καλούτσικοι, αλλά τις περισσότερες φορές είναι κωμικοί), όσοι γράφουν ελληνικούς στίχους, κατά 99,9% γράφουν για αγάπες (που ήρθαν, έφυγαν, έφτιαξαν, χάλασαν κλπ). Ε, όπως και να το κάνουμε, αυτό είναι απαράδεκτο: ο έρωτας, καίτοι σημαντικό κομάτι στη ζωή, δεν είναι το σημαντικότερο, ούτε είναι αυτό που μας απασχολεί κάθε μέρα (εκτός αν είναι κανείς 17 χρονων, οπότε χαλάλι). Αν ακούσει κανείς τα ελληνικά τραγούδια, θα νομίζει ότι στην Ελλάδα το μόνο που κάνουμε είναι να ερωτευόμαστε και να κλαίμε όταν μας παρατάνε (μάλιστα αν δει και λίγη τηλεόραση θα νομίζει ότι τρεφόμαστε αποκλειστικά με γαλακτοκομικά προϊόντα και μιλάμε όλη την ώρα στο τηλέφωνο). Αυτό, απλώς δεν είναι αλήθεια και θα ήθελα πάρα πολύ να ακούσω επιτέλους ένα τραγούδι που να με εκφράζει σαν ενήλικα και σκεπτόμενο άνθρωπο.
Το "έντεχνο", κάποτε τουλάχιστον, επίσης προσπάθησε να κάνει μερικά βήματα προς αυτή τη κατεύθυνση, πριν εκφυλιστεί στις σύγχρονες σαχλαμαρίτσες, οπότε ας υπάρχει τουλάχιστον από τους σύγχρονούς μας δημιουργούς ένας σεβασμός γι' αυτή τη πτυχή του.
Όσον αφορά τον παράγοντα "ελιτισμός" (τι αντιπαθητική λέξη), θυμάμαι μία συνέντευξη παλιά του Keith Emerson που είχα διαβάσει όπου ο δημοσιογράφος του θύμιζε ότι ποτέ οι μπάντες του δεν γνώρισαν την εμπορική επιτυχία που γνώρισαν οι Pink Floyd π.χ. O Emerson (ο οποίος ας σημειωθεί ότι πολλές φορές έχει δείξει ότι είναι μεγάλος εγωιστής) δεν το αρνήθηκε, αλλά εξήγησε ευγενικά ότι μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 70 είχαν κάποιο κοινό που τους ακολουθούσε από κλαμπ σε κλαμπ. Όχι μεγάλο κοινό, αλλά αρκετό για να τους συντηρεί. Όταν οι δίσκοι τους άρχισαν να πουλάνε λίγο παραπάνω, αυτό το κοινό τους έφτυσε: θεώρησαν ότι κάτι που ήταν δικό τους, κατάδικό τους, τώρα το είχαν και άλλοι και ότι αυτό τους έκανε να αντιδράσουν αρνητικά. Οπότε αποφάσισε και αυτός (ο Emerson) ότι δεν πρέπει να τον απασχολεί και πολύ αυτό το θέμα.
Ο πολύς κόσμος πάντα προτιμά τα πυροτεχνήματα, ακούνε Floyd, όχι Steely Dan, βλέπουν τον Τιτανικό, όχι Το Κόκκινο Βιολί, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι Steely Dan είναι ελιτιστές. Νομίζω ότι πρέπει να έχει κανείς μία (όσο γίνεται πληρέστερη) αντίληψη για το ποιο είναι το κοινό του πριν προχωρήσει σε δημοσιοποίηση του έργου του.
Αυτά και sorry αν σας κούρασα.