Καταρχήν να σας ευχαριστήσω για τα καλά σας λόγια.
Σήμερα ήρθε η σειρά των Πιεζοκρύσταλλων. Προσπάθησα να τα γράψω όσο πιο αναλυτικά μπορώ για να καλύψω κάθε απορία. Αν έχω παραλείψει κάτι, παρακαλώ να μου το πείτε. (αν έφυγε και κανένα ορθογραφικό, mods ορμάτε γιατί δεν έχω Ελληνικό ορθογράφο στα Office, είναι δώρο απο εξωτερικό)
------------------
Πιεζοκρύσταλλοι (Piezo Crystal) ή Πιεζοηλεκτρικοί Μετατροπείς (Piezo-electric Transducer)
Αυτοί οι μετατροπείς ονομάστηκαν έτσι (piezo απ'το Ελληνικό Πίεση, πιέζω) λόγο τις ιδιότητας να μετατρέπουν τον συνδιασμό μηχανικής κίνησης και άσκηση πίεσης σε ήχο.
Ανάλογα με την πίεση που ασκείτε, παράγεται και ανάλογη τάση. Ο συχνοτικός συντονισμός σε συνδιασμό με την τάση είναι αυτό που κάνει τις νότες να ξεχωρίζουν, αλλά και να αυξομειώνουν την ένταση, ανάλογα με τον τρόπο που παίζουμε (δάχτυλα, δυνατά με πένα, χαλαρά με πένα κλπ)
Αν και τα πρώτα δείγματα πιεζοηλεκτρικού μετατροπέα, μας πάνε πίσω στον Graham Bell και μετά στον Πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εν τούτοις η χρήση τους στη μουσική ήρθε περίπου στα μέσα της δεκατίας του ’50.
Οι πρώτες μορφές πιεζοκρύσταλλου για όργανα ήταν κατασκευασμένοι απ’τον πολύ διαδεδομένο χαλαζία (που μέχρι τότε χρησιμοποιούσαν στην ωρολογοποιία, για να δίνει ρεύμα-κίνηση στα ρολόγια).
Η χρήση προενισχυτού για την ενίσχυση του σήματος κρίνεται απαραίτητη, αφου η μικρή τάση εξόδου δεν είναι αρκετή ώστε να οδηγήσει ένα ολοκληρωμένο ή τελικού σταδίου ενισχυτή.
Σήμερα στην αγορά θα βρούμε πιεζοκρύσταλλους απο διάφορα υλικά, οπως:
Quartz=Είναι ο Χαλαζίας και ανήκει στους κεραμεικούς πιεζοκρύσταλλους. (η shadow κάνει εκτενή χρήση)
Gallium Orthophosphate (GaPO4)= Ορθοφωσφορικό Άλας Γαλλίου (αν κάνω λάθος, διορθώστε με παρακαλώ) επίσης κεραμεικός πιεζοκρύσταλλος.
Οι κεραμικοί μετατροπείς (transducers), χαρακτηρίζονται απ’τις πολύ υψηλές εντάσεις (πολλές φορές, σε σημείο παραμόρφωσης, αν η ένταση του προενισχυτή είναι στο 10!), αλλά και τα πεντακάθαρα “κρυστάλλινα” πρίμα΄.
Berlinite (AIPO4)= Δεν ξέρω πως ακριβώς μεταφράζεται, αλλά είναι μετάλλευμα Αλουμινίου φωσφορικού άλατος (ή κάτι τέτοιο).
Lead Zirconate Titanate (Pb Zr0.48 Ti0.52 O3)=Γνωστό και ως Κεραμικό PZT, συνήθος το βρίσκουμε σε κάψες (αλλά και σε under saddle pickups), όπου το ΡΖΤ είναι κλεισμένο ανάμεσα σε δύο πλάκες χαλκού. Είναι απο τα πιο γνωστά υλικά κατασκευής πιεζοκρυστάλλων και βρίσκεται σχεδόν σε όλες τις εταιρίες. Μέτρια ένταση με πολύ ισσοροπημένο ήχο.
Polyvinylidene Fluoride Πλαστικά= Γνωστό και ως Plastic PVDF, έχει μαλακό ήχο, μέτριας έντασης, με έμφαση στα μπάσσα.
Polyvinylidene Fluoride Ομοαξονικά Καλώδια = Γνωστό ώς Coaxial PVDF (κάτι σαν τους αισθητήρες που χρησημοποιούν κάτω απ’την άσφαλτο στην F1 για την καταγρφή ταχύτητας κλπ). Θα το βρούμε περισσότερο σε μαγνήτες ηλεκτρο-κλασσικής κιθάρας, λόγο της υψηλής ευαισθησίας του. Σε ακουστικές κιθάρες προσφέρει υψηλές εντάσεις και πεντακάθαρα μεσσαία που δεν παραμορφώνουν.
Οι δύο τύποι PVDF είναι οι πιο διαδεδομένοι για τοποθέτηση κάτω απ’τη γέφυρα (undersaddle pickups) με το Coaxial να υπερέχει, λόγο απλότητας στην κατασκευή, ενώ το Plastic PVDF να είναι πιο εύκολο στην τοποθέτηση, αφού είναι τόσο λεπτό (βλ. Fishman Nanoflex πχ), που το κοκαλάκι στη γέφυρα δεν χρειάζεται τίποτε άλλα παρά ένα μικρό τρίψιμο σε γυαλόχαρτο (1/2 χιλ περίπου ή και λιγότερο).
Τοποθέτηση Πιεζοκρύσταλλου.
Σε περίπτωση που χρειαστεί να τοποθετήσουμε μόνοι μας ένα πιεζοκρύσταλλο, θα πρέπει να προσέξουμε και να κάνουμε τα εξής:
1, Ο πιεζοκρύσταλλος θα πρέπει να έχει τέλεια εφαρμογή με τη γέφυρα, ώστε να ασκείτε πίεση ομοιόμορφα σε όλο τον κρύσταλλο, αλλιώς θα έχουμε διαφορές στις εντάσεις μεταξύ των χορδών.
2, Επειδή ενδέχεται να αλλάξει το ύψος της γέφυρας λόγο του πιεζοκρύσταλλου τρίβουμε το κοκαλάκι (όσο χρειαστεί ή θέλουμε) με γυαλόχαρτο 220-260 grid τοποθετημένο σε απόλυτα επίπεδη επιφάνεια, έπειτα τρίβουμε σε 400άρι για να λειάνουμε τη βάση.
3, Προσέχουμε την τρύπα που θα περνάει το καλώδιο κάτω απ’τη γέφυρα, να είναι σε σωστό σημείο ώστε να μήν σπρώχνει τον πιεζοκρύσταλλο προς τα πάνω, αλλά και να μην κάνει λακούβα σε εκείνο το σημείο.
4, Εάν λόγο λεπτότητας, ο πιεζοκρύσταλλος έχει περιθώριο στα πλαινά σφηνώνουμε με φλούδα ξύλου (χωρίς κόλλα), μπρος και πίσω με ίσα μέρη και πιο χαμηλά απ’το σημείο επαφής με τον πιεζοκρύσταλλο, ώστε να τον έχουμε στο κέντρο.
5, Αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε μεταλλικά εργαλία πάνω στον πιεζοκρύσταλλο ειδικά αν είναι πλαστικό PVDF (ταινία) ή ομοαξονικά PVDF (coaxial).
6, Σε περίπτωση που θέλουμε να κολλήσουμε τον πιεζοκρύσταλλο απευθείας στο βύσμα εξόδου, το μπλεντάζ (πολύκλωνο εξωτερικό) είναι στη γείωση ενώ το tip (κέντρο) πάει στον πόλο. Σε άλλες περιπτώσεις μαύρου-κόκκινου καλωδίου, το μαύρο πάει στη γείωση(-) και το κόκκινο στον πόλο (+). Τέλος, επειδή η θερμοκρασία περνάει μέσα απ’το καλώδιο, καλό θα ήταν να μην παραζεστένουμε το καλώδιο κατά την κόλληση, ειδικά σε πλαστικούς PVDF.
Οι Προενισχύσεις.
On Board Προενισχυτές: Είναι αυτοί που βρίσκονται τοποθετημένοι πάνω στο σώμα (ή τους τοποθετούμε εμείς) και λειτουργούν με μπαταρία.
Στο εμπόρειο υπάρχουν δεκάδες διαφορετικές on board προενισχύσεις για πιεζοκρύσταλλους. Από πολύ απλούς, που έχουν ένα Volume και ένα Tone, μέχρι και λαμπάτους (βλ. Takamine Cool Tube) ή και με ενσωματομένα εφφέ και κουρδηστήρια. Κάποιες εταιρίες δίνουν επιπλέον και συμμετρικό (balanced) σήμα στην έξοδο μέσω ενός XLR Jack και ενσωματομένου DI στην προενίσχυση (κάτι που βρίσκουμε συνήθος στις out board).
Out Board ή Πετάλια-πεταλιέρες: Είναι (εμφανισιακά τουλάχιστον) σαν τις πεταλιέρες της ηλ.κιθάρας (ή μπάσσου) ή σε μορφή πεταλιού και τεχνικά δεν διαφέρουν απ’τις on board, αλλά η χρήση τους είναι συχνή σε όργανα που έχει τοποθετηθεί πιεζοκρύσταλλος που δεν προυπήρχε στο όργανο και δεν θέλουμε να το τρυπήσουμε για on board προενίσχυση.
Cable Preamps – Καλώδια Με Προενισχυση: Υπάρχουν λίγα και μετρημένα στο εμπόριο και είναι ένα καλώδιο που κάπου στη μέση (συνήθως) έχει ένα μικρό προενισχυτή, παρόμοιο με τους on board. Και σε αυτή την περίπτωση λειτουργούν με μπαταρία.
Σύντομα και το άρθρο για τους Polyphonic ή Hexaphonic Μαγνήτες.
Φιλικά,
William Sats.