Αγγελίες
Επειδή βαριέμαι και δεν με πιάνει και ύπνος, είπα να μοιραστώ μαζί σας μία από τις εμπειρίες μου ως ηχολήπτης.
Πριν από 3 μήνες περίπου μου ζητήθηκε από έναν φίλο μου, ο οποίος ήταν μέλος σε μία χορωδία βυζαντινής μουσικής, να μιξάρω κάποια τροπάρια για να δημιουργηθεί ένα CD - demo. Του λέω ΟΚ, αλλά θέλω να πληρωθώ για αυτό. Μου λέει να πάω να μαμηθώ, ότι η εκκλησία δεν έχει λεφτά, οι δάσκαλοι είναι on budget, χρωστάω και μία χάρη σε έναν από τους δασκάλους κ.λ.π. Τελικά, δέχτηκα την πρόκληση (μια που δεν είχα ξανακάνει ποτέ κάτι αντίστοιχο), συμφωνήσαμε σε ένα ελεεινό χρηματικό ποσό
+ θεωρούμε ότι ανταποδόθηκε η χάρη. Αφού συμφώνησα, και ζήτησα το CD για να ακούσω περί τίνος πρόκειται, το άκουσα... και έπαθα σοκ:
Μιλάμε για ένα CD μπάχαλο από κάθε άποψης. Και όταν λέω μπάχαλο το εννοώ με κάθε σημασία της λέξης. Αλλού χαμηλά, αλλού δυνατά, αλλού μέτρια, παραμορφωμένα και όχι, ατάκτως πεταμένα από δω κι από κει σε υποφακέλους μέσα στον υποφάκελο του υποφάκελο ώ υποφάκελε.. αλλού ηχογραφημένες οι φωνές, αλλού τα ισοκρατήματα, με καμμία ονομαστική σχέση μεταξύ των αρχείων. Του τηλεφωνώ να έρθει στο studio τάχιστα για να ακούσει τα κατορθώματα (γιατί μέχρι εκείνη την χρονική στιγμή εγώ δεν είχα καμμία επαφή με τους δασκάλους). Έρχεται λοιπόν, παθαίνει ένα σοκ κι αυτός και του λέω ψυχρά κοφτά ότι εγώ αυτό το πράγμα δεν μπορώ να το μιξάρω. Κανονίζει λοιπόν να έρθει και ένας εκ των δύο δασκάλων. Τρίτο σοκ. Αφού του εξηγώ ότι αυτή η ηχογράφηση είναι επιεικώς απαράδεκτη, μου λέει να κάνω ότι μπορώ και δαπανούμε 4 ώρες για να δούμε ποιές από τις φωνές της χορωδίας αντιστοιχούν με ποιό ισοκράτημα. Τέταρτο σοκ, ούτε ο ίδιος ήξερε και ούτε μπορούσα να το συμπεράνω από την διάρκεια (να πω δηλαδή ότι αφού οι πάνω φωνές είναι π.χ. 1:20 και το ισοκράτημα 1:20, μάλλον είναι μαζί αυτά) γιατί πολύ απλά σχεδόν όλα τα ισοκρατήματα ήταν σε 40 φακέλους με διάφορες διάρκειες και τα περισσότερα ήταν ηχογραφημένα μονορούφι (υπάρχει εξήγηση για αυτό θα την δείτε παρακάτω).
Πως λοιπόν ο δόλιος να ξεχωρίσω πότε ξεκινάει το ένα και πότε το άλλο; Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, διαπίστωσα ότι υπάρχει ένας φάκελος BestOf, λέω ίσως δω λίγο φώς γιατί εκεί λογικά θα είναι οι καλύτερες λήψεις. Ανω κάτω και εκεί μέσα. Αρχίσαμε γύρω στις 7 το απόγευμα και τελειώνουμε στις 12 μόνο για να μπορέσουμε να δούμε τι κολλάει με τι. 17 τροπάρια και μου δίνει ένα CD ηχογραφημένο στην Αθήνα (όχι τίποτα το σπουδαίο αλλά σαφώς καλύτερο από αυτό που μου έδωσε) και μου λέει: θέλω δυνατά τον ισοκράτη, πολύ δυνατά, διπλασιασμό - τριπλασιασμό στις επάνω φωνές, reverb έτσι ώστε να δοθεί το απαραίτητο βάθος και όλα αυτά μέσα σε μία εβδομάδα. Το άλλο με τον Τοτό το ξέρεις, του λέω; Ούτε κατά διάνοια. Μου λέει να κάνω ότι καλύτερο μπορώ και αργότερα έμαθα ότι το συγκεκριμένο CD, θα πήγαινε ως demo στον Καναδά σε κάποια αντίστοιχη σχολή-χορωδία για κάποιο πρόγραμμα ανταλλαγής θρησκευτικών μουσικών (αν κατάλαβα καλά βέβαια).
Τι να μιξάρω; :'( Διαπίστωσα ότι στην χορωδία ήταν 4 άτομα, εκ των οποίων δύο ήταν οι δάσκαλοι (οι οποίοι ήταν ομολογουμένως πολύ καλοί και με πολύ καλό συγχρονισμό), ο τρίτος είχε αισθητό lag, γιατί ήταν νέωψ και προφανώς περίμενε τι θα πουν οι δάσκαλοι και πότε θα το πουν και ο άλλος είχε μία φιλική συμμετοχή. Οι δάσκαλοι πολύ κοντά στο ένα και μοναδικό μικρόφωνο και οι άλλοι γύρω γύρω. Που το ηχογραφήσατε παίδες το CD; ρωτάω. Στον Χ. Ο Χ έχει ένα studio, στο οποίο έχω πάει, και κάνει περισσότερο διαφημιστικά για το ραδιόφωνο. Μα καλά, αφού ο Χ κάνει καλές δουλειές, γιατί αυτό είναι μάπα; Και τότε ξεδιπλώνεται το μυστήριο: οι ψάλτες παρακάλεσαν τον Χ, να κάνουν την ηχογράφηση τζάμπα, ο Χ δεν άδειαζε, τελικά βρήκε ένα κενό, τους έβαλε μέσα στο studio, πάτησε το record και πήγε ... να κάνει μπάνιο. All the money. Έβηχαν, έκλαναν, γελούσαν, σχολίαζαν ο ένας τον άλλον, ηχογραφούσαν και παράλληλα έβλεπαν από το vocal booth ότι κάτι χτυπάει κόκκινα στον υπολογιστή στο control room, αλλά τι να ρυθμίσουν και πως; Αφού έκανε το μπάνιο και επέστρεψε, μετά ηχογράφησαν ξανά κάποια από τα ίδια + τα ισοκρατήματα. Στέλνουμε λοιπόν το ήδη ηχογραφημένο σήμα πίσω στο vocal booth, μέσω των ακουστικών, αλλά είχε τόση ένταση που υπήρχε διαρροή από τα ακουστικά ξανά στο μικρόφωνο! All the money ξανά. Τό σήμα από τις επάνω φωνές σε κάποια σημεία ήταν πολύ καθαρό και δυνατό αλλά στα περισσότερα σημεία είχε crackles, είχε παραμόρφωση, ήταν ασθενές και γενικά πολύ φτωχό. Για τον ισοκράτη το σήμα ήταν πάρα πολύ ασθενές (σύν τις απανταχού παρούσες ανάσες) και η διαρροή εμφανέστατη.
Μετα κόπων και βασάνων, αφού μπήκαν όλα αυτά στο Cubase, διαπίστωσα ότι τα Waves σήκωσαν ψηλά τα χέρια. Ούτε de-noise, ούτε X-crackle, ούτε X-hum, ούτε De-esser, ούτε compressors, ούτε EQ, ούτε τίποτα. Αυτό που έκανα ήταν σε πρώτη φάση να αφαιρέσω με επιλογή και normalization στο 0, όλες τις ανάσες (όχι με αυτόματο gain). Διαπίστωσα ότι το De-noiser στα Waves λειτουργεί κάπως καλύτερα από το De-esser, το οποίο ουσιαστικά είναι ένας compressor με πολύ συγκεκριμένες ρυθμίσεις και για να πετύχω το επιθυμητό αποτέλεσμα έπρεπε οι υψηλές περιοχές να χάσουν αρκετή από την *καθαρότητά* τους. Δοκίμασα μετά με paragraphic EQ να δω μήπως μπορώ να επαναφέρω τις υψηλές συχνότητες, αλλά το αποτέλεσμα μου φάνηκε υπερβολικά τεχνητό. Έπειτα αντέγραψα τις αρχικές φωνές σε άλλα δύο κανάλια, τα οποία ήταν L45 και R45 ως προς το pan. Πήραν και τον διπλασιασμό, πάλι μέσω των Waves αλλά όταν πρόσθεσα και το reverb υπήρχε εμφανές phasing, οπότε έφυγε ο διπλασιασμός και έμεινε μόνο το reverb. (παρεπιπτόντως επειδή ένα reverb preset λέγεται cathedral, δεν πάει να πει ότι κάνει για cathedral). Το reverb ως γνωστό, έχει την τάση να μεταφέρει τα όργανα πίσω (ήλπιζα ότι με αυτόν τον τρόπο ίσως καλυφθούν κάποιες ατέλειες) και διαπίστωσα ότι ήταν δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς το τι λένε οι επάνω φωνές. Με διάφορες ρυθμίσεις pre-delay και early reflection levels, δεν μπόρεσα να βρω κάποια καλή ισορροπία, οπότε αυτό που έκανα ήταν να προσθέσω λίγο dry σήμα περίπου 20% στο κεντρικό κανάλι. Αυτό εξισορρόπησε σάφως καλύτερα τα πράγματα ως προς το μπρος - πίσω. Ξέχασα να πω, ότι όλα τα κανάλια συμπιέστηκαν με ratio από 2:1 στην καλύτερη περίπτωση, μέχρι και 8:1 (στην χειρότερη) πριν πάρουν de-noizer, EQ κ.λ.π. Σε κάποια τροπάρια δοκίμασα διάφορες άλλες τεχνικές και πατέντες που προτιμώ να μην τις θυμάμαι καν.
Μέσα στην εβδομάδα των παθών, κατάφερα να τελειώσω 7 (ή 8;
από τα 17 τροπάρια (τα οποία είχαν μέση διάρκεια περίπου 1:30 λεπτό το καθένα), εκ των οποίων εγώ προσωπικά ήμουν κατά το ήμισυ ευχαριστημένος μόνο με ένα - δύο από αυτά. Αυτά τα δύο έμοιαζαν αρκετά με αυτό που μπορείτε να ακούσετε στον ιστοχώρο του Πατριαρχείου των Ιεροσολύμων (http://www.jerusalem-patriarchate.info) και ευτυχώς που δεν έστειλαν και τα δικά μας, γιατί θα πήγαινε ο αφορισμός σύννεφο..
Την Παρασκευή λοιπόν, δίνω το CD στον 2ο δάσκαλο, ο οποίος ήταν και επικεφαλής της χορωδίας, του εξηγώ τι συμβαίνει και του προτείνω διάφορες λύσεις. Τελικά από τα 7-8 δεν έφυγε κανένα (ευτυχώς δηλαδή). Προφανώς βγαίνουν διάφορα ηθικά διδάγματα, αλλά προφανώς το σημαντικότερο (τουλάχιστον για μένα) είναι το πόσο σημαντικό είναι να έχει γίνει καλή και προσεκτική δουλειά από την αρχή. Ο ίδιος φίλος μου, ο οποίος τυγχάνει να είναι ηθοποιός και πρώην μέλος αυτής της χορωδίας, κάποτε έκανε μεταγλώτιση για κινούμενα σχέδια στα studio της τότε ΕΡΤ1, μου είπε πως ο ηχολήπτης τους είχε αλλάξει τα φώτα μέχρι να γίνει σωστά η ηχογράφηση (μιλάμε για 14-15 λήψεις), έτσι ώστε η μίξη να έρθει αβίαστα, και κατόπιν το mastering (ίσως και καθόλου το τελευταιο).
Αυτά.. (και άλλα πολλά). Σχολιάστε ελεύθερα τώρα. ;D
Πριν από 3 μήνες περίπου μου ζητήθηκε από έναν φίλο μου, ο οποίος ήταν μέλος σε μία χορωδία βυζαντινής μουσικής, να μιξάρω κάποια τροπάρια για να δημιουργηθεί ένα CD - demo. Του λέω ΟΚ, αλλά θέλω να πληρωθώ για αυτό. Μου λέει να πάω να μαμηθώ, ότι η εκκλησία δεν έχει λεφτά, οι δάσκαλοι είναι on budget, χρωστάω και μία χάρη σε έναν από τους δασκάλους κ.λ.π. Τελικά, δέχτηκα την πρόκληση (μια που δεν είχα ξανακάνει ποτέ κάτι αντίστοιχο), συμφωνήσαμε σε ένα ελεεινό χρηματικό ποσό
+ θεωρούμε ότι ανταποδόθηκε η χάρη. Αφού συμφώνησα, και ζήτησα το CD για να ακούσω περί τίνος πρόκειται, το άκουσα... και έπαθα σοκ:Μιλάμε για ένα CD μπάχαλο από κάθε άποψης. Και όταν λέω μπάχαλο το εννοώ με κάθε σημασία της λέξης. Αλλού χαμηλά, αλλού δυνατά, αλλού μέτρια, παραμορφωμένα και όχι, ατάκτως πεταμένα από δω κι από κει σε υποφακέλους μέσα στον υποφάκελο του υποφάκελο ώ υποφάκελε.. αλλού ηχογραφημένες οι φωνές, αλλού τα ισοκρατήματα, με καμμία ονομαστική σχέση μεταξύ των αρχείων. Του τηλεφωνώ να έρθει στο studio τάχιστα για να ακούσει τα κατορθώματα (γιατί μέχρι εκείνη την χρονική στιγμή εγώ δεν είχα καμμία επαφή με τους δασκάλους). Έρχεται λοιπόν, παθαίνει ένα σοκ κι αυτός και του λέω ψυχρά κοφτά ότι εγώ αυτό το πράγμα δεν μπορώ να το μιξάρω. Κανονίζει λοιπόν να έρθει και ένας εκ των δύο δασκάλων. Τρίτο σοκ. Αφού του εξηγώ ότι αυτή η ηχογράφηση είναι επιεικώς απαράδεκτη, μου λέει να κάνω ότι μπορώ και δαπανούμε 4 ώρες για να δούμε ποιές από τις φωνές της χορωδίας αντιστοιχούν με ποιό ισοκράτημα. Τέταρτο σοκ, ούτε ο ίδιος ήξερε και ούτε μπορούσα να το συμπεράνω από την διάρκεια (να πω δηλαδή ότι αφού οι πάνω φωνές είναι π.χ. 1:20 και το ισοκράτημα 1:20, μάλλον είναι μαζί αυτά) γιατί πολύ απλά σχεδόν όλα τα ισοκρατήματα ήταν σε 40 φακέλους με διάφορες διάρκειες και τα περισσότερα ήταν ηχογραφημένα μονορούφι (υπάρχει εξήγηση για αυτό θα την δείτε παρακάτω).
Πως λοιπόν ο δόλιος να ξεχωρίσω πότε ξεκινάει το ένα και πότε το άλλο; Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, διαπίστωσα ότι υπάρχει ένας φάκελος BestOf, λέω ίσως δω λίγο φώς γιατί εκεί λογικά θα είναι οι καλύτερες λήψεις. Ανω κάτω και εκεί μέσα. Αρχίσαμε γύρω στις 7 το απόγευμα και τελειώνουμε στις 12 μόνο για να μπορέσουμε να δούμε τι κολλάει με τι. 17 τροπάρια και μου δίνει ένα CD ηχογραφημένο στην Αθήνα (όχι τίποτα το σπουδαίο αλλά σαφώς καλύτερο από αυτό που μου έδωσε) και μου λέει: θέλω δυνατά τον ισοκράτη, πολύ δυνατά, διπλασιασμό - τριπλασιασμό στις επάνω φωνές, reverb έτσι ώστε να δοθεί το απαραίτητο βάθος και όλα αυτά μέσα σε μία εβδομάδα. Το άλλο με τον Τοτό το ξέρεις, του λέω; Ούτε κατά διάνοια. Μου λέει να κάνω ότι καλύτερο μπορώ και αργότερα έμαθα ότι το συγκεκριμένο CD, θα πήγαινε ως demo στον Καναδά σε κάποια αντίστοιχη σχολή-χορωδία για κάποιο πρόγραμμα ανταλλαγής θρησκευτικών μουσικών (αν κατάλαβα καλά βέβαια).
Τι να μιξάρω; :'( Διαπίστωσα ότι στην χορωδία ήταν 4 άτομα, εκ των οποίων δύο ήταν οι δάσκαλοι (οι οποίοι ήταν ομολογουμένως πολύ καλοί και με πολύ καλό συγχρονισμό), ο τρίτος είχε αισθητό lag, γιατί ήταν νέωψ και προφανώς περίμενε τι θα πουν οι δάσκαλοι και πότε θα το πουν και ο άλλος είχε μία φιλική συμμετοχή. Οι δάσκαλοι πολύ κοντά στο ένα και μοναδικό μικρόφωνο και οι άλλοι γύρω γύρω. Που το ηχογραφήσατε παίδες το CD; ρωτάω. Στον Χ. Ο Χ έχει ένα studio, στο οποίο έχω πάει, και κάνει περισσότερο διαφημιστικά για το ραδιόφωνο. Μα καλά, αφού ο Χ κάνει καλές δουλειές, γιατί αυτό είναι μάπα; Και τότε ξεδιπλώνεται το μυστήριο: οι ψάλτες παρακάλεσαν τον Χ, να κάνουν την ηχογράφηση τζάμπα, ο Χ δεν άδειαζε, τελικά βρήκε ένα κενό, τους έβαλε μέσα στο studio, πάτησε το record και πήγε ... να κάνει μπάνιο.
All the money. Έβηχαν, έκλαναν, γελούσαν, σχολίαζαν ο ένας τον άλλον, ηχογραφούσαν και παράλληλα έβλεπαν από το vocal booth ότι κάτι χτυπάει κόκκινα στον υπολογιστή στο control room, αλλά τι να ρυθμίσουν και πως; Αφού έκανε το μπάνιο και επέστρεψε, μετά ηχογράφησαν ξανά κάποια από τα ίδια + τα ισοκρατήματα. Στέλνουμε λοιπόν το ήδη ηχογραφημένο σήμα πίσω στο vocal booth, μέσω των ακουστικών, αλλά είχε τόση ένταση που υπήρχε διαρροή από τα ακουστικά ξανά στο μικρόφωνο! All the money ξανά. Τό σήμα από τις επάνω φωνές σε κάποια σημεία ήταν πολύ καθαρό και δυνατό αλλά στα περισσότερα σημεία είχε crackles, είχε παραμόρφωση, ήταν ασθενές και γενικά πολύ φτωχό. Για τον ισοκράτη το σήμα ήταν πάρα πολύ ασθενές (σύν τις απανταχού παρούσες ανάσες) και η διαρροή εμφανέστατη.Μετα κόπων και βασάνων, αφού μπήκαν όλα αυτά στο Cubase, διαπίστωσα ότι τα Waves σήκωσαν ψηλά τα χέρια. Ούτε de-noise, ούτε X-crackle, ούτε X-hum, ούτε De-esser, ούτε compressors, ούτε EQ, ούτε τίποτα. Αυτό που έκανα ήταν σε πρώτη φάση να αφαιρέσω με επιλογή και normalization στο 0, όλες τις ανάσες (όχι με αυτόματο gain). Διαπίστωσα ότι το De-noiser στα Waves λειτουργεί κάπως καλύτερα από το De-esser, το οποίο ουσιαστικά είναι ένας compressor με πολύ συγκεκριμένες ρυθμίσεις και για να πετύχω το επιθυμητό αποτέλεσμα έπρεπε οι υψηλές περιοχές να χάσουν αρκετή από την *καθαρότητά* τους. Δοκίμασα μετά με paragraphic EQ να δω μήπως μπορώ να επαναφέρω τις υψηλές συχνότητες, αλλά το αποτέλεσμα μου φάνηκε υπερβολικά τεχνητό. Έπειτα αντέγραψα τις αρχικές φωνές σε άλλα δύο κανάλια, τα οποία ήταν L45 και R45 ως προς το pan. Πήραν και τον διπλασιασμό, πάλι μέσω των Waves αλλά όταν πρόσθεσα και το reverb υπήρχε εμφανές phasing, οπότε έφυγε ο διπλασιασμός και έμεινε μόνο το reverb. (παρεπιπτόντως επειδή ένα reverb preset λέγεται cathedral, δεν πάει να πει ότι κάνει για cathedral). Το reverb ως γνωστό, έχει την τάση να μεταφέρει τα όργανα πίσω (ήλπιζα ότι με αυτόν τον τρόπο ίσως καλυφθούν κάποιες ατέλειες) και διαπίστωσα ότι ήταν δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς το τι λένε οι επάνω φωνές. Με διάφορες ρυθμίσεις pre-delay και early reflection levels, δεν μπόρεσα να βρω κάποια καλή ισορροπία, οπότε αυτό που έκανα ήταν να προσθέσω λίγο dry σήμα περίπου 20% στο κεντρικό κανάλι. Αυτό εξισορρόπησε σάφως καλύτερα τα πράγματα ως προς το μπρος - πίσω. Ξέχασα να πω, ότι όλα τα κανάλια συμπιέστηκαν με ratio από 2:1 στην καλύτερη περίπτωση, μέχρι και 8:1 (στην χειρότερη) πριν πάρουν de-noizer, EQ κ.λ.π. Σε κάποια τροπάρια δοκίμασα διάφορες άλλες τεχνικές και πατέντες που προτιμώ να μην τις θυμάμαι καν.
Μέσα στην εβδομάδα των παθών, κατάφερα να τελειώσω 7 (ή 8;
από τα 17 τροπάρια (τα οποία είχαν μέση διάρκεια περίπου 1:30 λεπτό το καθένα), εκ των οποίων εγώ προσωπικά ήμουν κατά το ήμισυ ευχαριστημένος μόνο με ένα - δύο από αυτά. Αυτά τα δύο έμοιαζαν αρκετά με αυτό που μπορείτε να ακούσετε στον ιστοχώρο του Πατριαρχείου των Ιεροσολύμων (http://www.jerusalem-patriarchate.info) και ευτυχώς που δεν έστειλαν και τα δικά μας, γιατί θα πήγαινε ο αφορισμός σύννεφο.. Την Παρασκευή λοιπόν, δίνω το CD στον 2ο δάσκαλο, ο οποίος ήταν και επικεφαλής της χορωδίας, του εξηγώ τι συμβαίνει και του προτείνω διάφορες λύσεις. Τελικά από τα 7-8 δεν έφυγε κανένα (ευτυχώς δηλαδή). Προφανώς βγαίνουν διάφορα ηθικά διδάγματα, αλλά προφανώς το σημαντικότερο (τουλάχιστον για μένα) είναι το πόσο σημαντικό είναι να έχει γίνει καλή και προσεκτική δουλειά από την αρχή. Ο ίδιος φίλος μου, ο οποίος τυγχάνει να είναι ηθοποιός και πρώην μέλος αυτής της χορωδίας, κάποτε έκανε μεταγλώτιση για κινούμενα σχέδια στα studio της τότε ΕΡΤ1, μου είπε πως ο ηχολήπτης τους είχε αλλάξει τα φώτα μέχρι να γίνει σωστά η ηχογράφηση (μιλάμε για 14-15 λήψεις), έτσι ώστε η μίξη να έρθει αβίαστα, και κατόπιν το mastering (ίσως και καθόλου το τελευταιο).
Αυτά.. (και άλλα πολλά). Σχολιάστε ελεύθερα τώρα. ;D
Πολύ ενδιαφέρον ποστ. Τα μόνα σχόλια είναι δυο:
