Παραθέτω κάποιες σκέψεις -λίγο πιο αναλυτικά- για το σήριαλ της ανώτατης εκπαίδευσης, της καινοτομίας και της σύνδεσής της με την επιχειρηματικότητα.
Η κατάσταση είναι λίγο πιο πολύπλοκη από την εύκολη δικαιολογία της "γραφειοκρατίας που τα σκοτώνει όλα" και του αναρχοκουμουνισμού (
![Stick out tongue :P :P](https://cdn.jsdelivr.net/joypixels/assets/8.0/png/unicode/64/1f61b.png)
) στα τραπεζάκια που διαβρώνει τη θέληση των νέων για επιχειρηματικότητα.
Κατά τη γνώμη μου η φοιτητική επιχειρηματικότητα πρέπει να ενθαρρύνεται από μια συνολική κουλτούρα επιχειρηματικότητας μέσα στο Πανεπιστήμιο η οποία όμως απουσιάζει. Η κουλτούρα αυτή οφείλει να αναπτυχθεί μέσα απο συνεργασίες, από τις οποίες θα κερδίσουν και τα πανεπιστήμια και οι επιχειρήσεις.
Υπάρχει όμως κάποιος νομικός, κοινωνικός ή πολιτικός φραγμός ανάμεσα στην ακαδημαϊκή κοινότητα και τον επιχειρηματικό κόσμο που τόσα χρόνια δεν έχει επιτρέψει τη δημιουργία μιας υγιούς επιχειρηματικής συνείδησης?
Κάθε άλλο. Η σύνδεση των ανώτατων και ανώτερων ιδρυμάτων με την "παραγωγή" είναι όραμα όλων των κυβερνήσεων εδώ και περισσότερο απο 20 χρόνια. Το όραμα αυτό δεν εκφράζεται μέσω γενικών και αόριστων ευχολογίων, αλλά με κανονικό ζεστό χρήμα.
Πολύ μεγάλο ποσοστό των χρηματοδοτήσεων προς τα ΑΕΙ την τελευταία 20ετία έχει χορηγηθεί με ακριβώς αυτό το στόχο. Με άλλα λόγια (χωρίς να μπαίνω σε λεπτομέρειες) πολύ συχνά
είναι προυπόθεση η δημιουργία κοινοπραξιών μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων με σκοπό την απο κοινού έρευνα ή/και τη μεταφορά τεχνογνωσίας απο τα πανεπιστήμια προς τις επιχειρήσεις. Τα πανεπιστήμια έχουν ειδικά γραφεία που λειτουργουν (κάποια υποδειγματικά, κάποια λιγότερο καλά και κάποια καθόλου) για το σκοπό αυτό. Σε ένα ιδανικό σύστημα, οι επιχειρήσεις θα αξιοποιούσαν τις καινοτόμες ιδέες που υπάρχουν (και) στα ερευνητικά εργαστήρια, θα μοιράζονταν (με το αζημίωτο για το Πανεπιστήμιο) υποδομές και ανθρώπους και οι νέοι ερευνητές και οι φοιτητές θα είχαν την ευκαιρία ης επιλογής ανάμεσα στις 10δες επιχιρήσεις με τις οποίες συνεργάζεται το ίδρυμά τους.
Αυτό όμως δεν συμβαίνει.
Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν αντιδράσεις στην ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων μέσα στα πανεπιστήμια. Οι αντιδράσεις αυτές πολυ συχνά εκφράζονται είτε με το ανόητο τσιτάτο "εξω οι επιχειρήσεις απο τα πενεπιστήμια" αλλά κάποιες φορές με πιο σοβαρή (στην ουσία της) επιχειρηματολογία.
Για παράδειγμα, υπάρχουν ομάδες/τμήματα που ομολογουμένως αδικούνται απο αυτή τη διαδικασία. Οι άνθρωποι αυτοί (που δεν πρέπει να τους συγχέουμε με όσους θεωρούν τους επιχειρηματίες ως ενσαρκώσεις του διαβόλου) καταδεικνύουν τις αδύναμες πτυχές της επιχειρηματικότητας στα πανεπιστήμια -όπως αυτή εκφράζεται σήμερα- με γνήσια αγωνία για την δομή και το χαρακτήρα της ανώτατης εκπαίδευσης: Αν αναλογιστούμε το γεγονός ότι η χρηματοδότηση μέσω συμπράξεων με τη βιομηχανία τείνει να γίνει μοναδική επιλογή, κάποιες επιστημονικές ομάδες που λόγω αντικειμένου δεν είναι δυνατόν να αναπτύξουν άμεση ή έμμεση επιχειρηματικότητα και διασύνδεση με επιχειρήσεις (π.χ. θεωρητική Φυσική) τείνουν να υποχρηματοδοτουνται. (Όλοι υποχρηματοδοτουνται, αλλά αυτοί βρίσκονται σε μόνιμη ασφυξία...).
Κάποιοι ακόμη επισημαίνουν (άποψη με την οποία συμφωνώ) ότι η δημιουργία κοινοπραξιών μεταξύ ακαδημαϊκών ομάδων και επιχειρήσεων δεν καρποφορεί όταν είναι αναγκαστική και συγκυριακή (για να λάβουν δηλαδή τη χρηματοδότηση) αλλά θα έπρεπε να να υποστηρίζεται μόνο όταν υπάρχει αληθινή και ουσιαστικά τεκμηριωμένη ανάγκη. (Η τεκμηρίωση που γίνεται σήμερα είναι αστεία και αυτό το γνωρίζουν όλοι. Απλά η χρηματοδοτήσεις κυλούν, γιατί κάπως πρέπει να απορροφηθούν τα προγράμματα).
Παράλληλα κάποιοι αναφέρουν τον κίνδυνο "καθοδήγησης" της έρευνας απο τις επιχειρήσεις και της απώλειας της ακαδημαϊκής ελευθερίας (προσωπικά δεν βλέπω σοβαρό τέτοιο κίνδυνο) αλλά και τον κινδυνο της αλλοίωσης του χαρακήρα της ανώτατης εκπαίδευσης μέσω του μαρασμού των τμημάτων/ομάδων των οποίων το αντικείμενο δεν έχει άμεση επιχειρηματική διάσταση (αυτό νομίζω έχει μεγαλύτερη σημασία).
Προσωπική μου άποψη είναι οτι θα έπρεπε μεγαλύτερο ποσοστό της χρηματοδότησης να κατευθύνεται με γνώμονα την επιστημονική αριστεία και μικρότερο με βαση την (υποτιθέμενη) σύγκλιση έρευνας-βιομηχανίας (η οποία σχεδόν πάντα εν τέλει αποτυγχάνει).
Οι προηγούμενες εύλογες αντιρρήσεις (με κάποιες απο τις οποίες όπως είπα συμφωνώ) μερικές φορές διαστρεβλώνονται, χρησιμοποιούνται αποσπασματικά και παρουσιάζονται ως ταυτιζόμενες με τα διάφορα τσιτάτα των τραπεζακίων (αλλά και κάποιων "εδρών").
Στην πράξη, όλες αυτές οι αντιρρήσεις έχουν μηδενική επίδραση στον σχεδιασμό που πραγματοποιείται σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο για την δημιουργία τέτοιων χρηματοδοτικών σχημάτων και τη χάραξη αυτών των πολιτικών. Επίσης έχουν μηδενική επίδραση στη βούληση και την αποφασιστικότητα όσων (ανθρώπων, ομάδων) τελικά επιδιώξουν την υλοποίηση τέτοιων έργων.
Αντίστοιχα, ένας φοιτητής που θέλει να κάνει κάποια μπίζνα .... σκεφτείτε ΠΟΣΟ ΕΥΚΟΛΑ θα αδιαφορήσει για το τι θα πουν οι συμφοιτητές του των κομματικών τραπεζακίων....
Τι φταίει όμως και παρόλο που όλα αυτά τα χρόνια το δέντρο της σύγκλισης ποτίζεται... τα πανεπιστήμια εξακολουθούν να είναι εσωστρεφή και με ελάχιστες διασυνδέσεις?
Φταίει η εσωστρέφεια και ο ελιτισμός πολλών καθηγητάδων (που πολλές φορές απλά συγκαλύπτει την οκνηρία και τη δυσπιστία τους για κάθε τι έξω από την πεπατημένη) που κάνει τα πανεπιστήμια να εμφανίζονται ως "εκτός τόπου και χρόνου" για τους επιχειρηματίες.
Φταίει η ανοησία πολλών καθηγητάδων που νομίζουν ότι "εταιρεία= εκατομμύρια" χωρίς να έχουν εικόνα της αγοράς και νομίζουν ότι τα εκατομμύρια οφείλουν να εισρέουν στο εργαστήριό τους όσο εύκολα εισρέει και ο μισθός τους.
Φταίει η απουσία βιομηχανίας με υψηλές απαιτήσεις έρευνας και τεχνολογίας. (Στη συντριπτική πλειοψηφία τους οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν ζητουν ερευνητικά προϊόντα αιχμής αλλά "μια ιστοσελίδα" ή έναν βιομηχανικό αυτοματισμό. Τις δουλειές αυτές τις κάνουν πολύ καλά ένα σωρό άλλες εταιρείς εκεί έξω και δεν χρειάζεται να μπλέξουν με την ανοησία του δημοσίου....)
Φταίει το ποιοτικό και ποσοτικό "χάσμα" ανάμεσα στο είδος της έρευνας που επιτελείται στα πανεπιστήμια και των αναγκών των επιχειρήσεων.
Φταίει το γεγονός ότι οι χρηματοδοτήσεις καθυστερούν ένα χρόνο (και περισσότερο) με αποτέλεσμα κανένας επιχειρηματίας να μην βασίζεται σε αυτές τις χρηματοδοτήσεις (και τις σχέσεις με τα πανεπιστήμια) για την κάλυψη πραγματικών του αναγκών. Όταν το έργο εκριθεί και χρηματοδοτηθεί... είναι ήδη ξεπερασμένο.
Φταίει η λογική της αρπαχτής και της λαμογιάς που διακατέχει μερίδα επιχειρηματιών που πραγματικά δεν έχει θέση στα Πανεπιστήμια.
Φταίει ο φαύλος κύκλος της απουσίας οράματος στον οποίο εγκλωβίζονται νέοι ερευνητές και φοιτητές που δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι η επιστημονική επάρκεια είναι κάτι το προαιρετικό ή μάλλον ότι η επιστημονική ανεπάρκεια συγχωρείται στον επαγγελματικό βίο. (Καθώς από νωρίς οι φοιτητές διαπιστώνουν ότι είναι πιθανό να μην ασκήσουν επάγγελμα σχετικό με αυτό που σπουδάζουν.) Κι έτσι οι κάθε λογής καλαμπόρτζηδες .... είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.
Ίσως αυτός να είναι τελικά και ο λόγος για τον οποίο είμαστε μια χώρα που προσφέρουμε υπηρεσίες και μεταποίηση ενώ σπάνια κάνουμε κάτι εξαιρετικά καινοτόμο.