Καλό κομμάτι χωρίς καλούς στίχους... γίνεται?

[John Goumis]

Σε μια συνέντευξη ο Steve Harris των Iron Maiden είπε -σε ερώτηση ''αν γράφει πρώτα τους στίχους ή τη μουσική'' νομίζω- ότι το δύσκολο είναι το ''πάντρεμα'' της μουσικής με τους στίχους, καθώς οι στίχοι πρέπει να ακολουθούν την μελωδία του κομματιού, οπότε καμμιά φορά, αναγκαστικά επειδή δεν ταιριάζει μια συλλαβή με την μελωδία, αναγκάζεται να αλλάξει ολόκληρη την λέξη, προσπαθώντας να βρει μια που να έχει το ίδιο νόημα, γιατί κατά τη γνώμη του όπως είπε, αν και οι στίχοι είναι πολύ σημαντικοί, η μουσική είναι ακόμα πιο σημαντική, καθώς η μελωδία είναι αυτή που θα ''ξεσηκώσει'' τον οπαδό και εκ των υστέρων θα ανοίξει το βιβλιαράκι να δει τους στίχους (δεδομένου ότι η συντριπτική πλειοψηφία των οπαδών τους δεν έχει την αγγλική ως μητρική γλώσσα.

Αυτό δεν το λέω ως παράδειγμα ''κακών στίχων'' (πιστεύω ότι έχουν ωραίους στίχους σε αρκετά κομμάτια - για το είδος τους) ούτε παίρνω κάποια θέση, απλά παραθέτω μια γνώμη ενός έμπειρου και επιτυχημένου τραγουδοποιού.

Το θέμα νομίζω είναι ότι ο στίχος είναι πιο υποκειμενικός και από την ίδια τη μουσική.

 

[Voyager...]

@ sfaku :

Ναι, γιατί ποιητής και στιχουργός δεν είναι το ίδιο πράγμα. Η ποίηση γράφεται για να διαβάζεται και ο στίχος για να τραγουδιέται. Σπάνια η ποίηση δίνει καλό τραγούδι και πολλές φορές η μελοποίηση απαιτεί έναν φοβερό μουσουργό (και όχι απλώς έναν τραγουδοποιό) για να πετύχει.

Από την άλλη μεριά δεν υπάρχουν πολλοί Γκάτσοι, που κάποιοι στίχοι τους, αν και γραμμένοι για να τραγουδηθούν, είχαν πραγματικές αξιώσεις ποίησης.

Παρότι  με αυτό που έγραψες θα μπορούσαν να διαφωνήσουν μαζί σου πάρα πολλοί Ελληνες και ξενοι ποιητές που τα ποιήματα τους έχουν μελοποιηθεί, αυτό με ιντριγκάρει -σε απίστευτο βαθμό- να σε ρωτήσω, πιο από τα παρακάτω Ελληνικά τραγούδια, εσύ δεν το έχεις ακούσει ποτέ στην ζωή σου και σου είναι παντελώς άγνωστo…

Edith Piaf sings Theodorakis - Les Amants de Teruel (Beautiful City)

Edith Piaf sings Theodorakis - Les Amants de Teruel (Beautiful City)

Milva sings Theodorakis - Sogno di Libertà (Άρνηση)

Milva sings Theodorakis - Sogno di Libertà (Άρνηση)

MILVA - Senza bagagli (Mikis Theodorakis)



Μια παράκληση προς όλους:

Καλό θα ήταν, για να έχει μια λογική συνοχή  και λογική συνάφεια η συζήτηση μας, να ορίσουμε ένα πεδίο διαλόγου πάνω στο οποίο να μπορούμε να κάνουμε εποικοδομητική συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων, γιατί αν συγκρίνουμε αυθαίρετα ελληνικό με ξένο τραγούδι, θα ήταν σαν να συγκρίνουμε –αντιστοίχως περιστάσεων- το λιγότερο -τελείως αυθαίρετα- αχλάδια με πορτοκάλια…

 

[sfaku]

Αγαπητέ voyager με συγχωρείς αλλά γέμισες το νήμα με βίντεο μουσουργών για να επαναλάβεις το επιχείρημά μου ότι η μελοποίηση της ποίησης δεν απαιτεί απλούς τραγουδοποιούς αλλά το ανώτερο level του μουσουργού, νομίζοντας ότι το έτσι το καταρρίπτεις;  ???

Είναι ο Χατζιδάκις, ο Θεοδωράκης και ο Μικρούτσικος απλώς τραγουδοποιοί;

Αν απαιτείται μια ιδιοφυΐα για να σταθεί μια μελοποίηση ποιήματος υψηλών προδιαγραφών, τότε σημαίνει ότι η μελοποίηση αυτή δεν είναι η συνήθης διαδικασία της τραγουδοποιίας. Αλλά κάτι πιο δύσκολο, απαιτητικό και διαφορετικό από το σύνηθες.

Πολλές μελοποιήσεις απλών τραγουδοποιών είναι κάκιστες. Και σπανίως οι τραγουδοποιοί επιχειρούν τέτοια δύσκολα εγχειρήματα.

Έχεις αναρωτηθεί γιατί δεν έχει μελοποιηθεί ούτε το 0,1% της ελληνικής ποιητικής παραγωγής; Μήπως επειδή δεν γίνεται; Μήπως γιατί άλλο ποίηση και άλλο στιχουργική ας πούμε;

Δεν φταίω εγώ αν δεν διακρίνεις ανάμεσα σε έννοιες όπως μουσουργός και τραγουδοποιός, και μετά διατυπώνεις και κριτική για το αν υπάρχει βάση συζήτησης...

 

[Voyager...]

@  sfaku :

Αγαπητέ sfaku.

Όπως τα δάχτυλα μας δεν είναι όλα ίδια έτσι και ο καταμερισμός του τάλαντου η’ των ταλάντων δεν έγινε από την φύση -η’ από ότι άλλο-  ίδιο σε όλους και σε όλες…

Πάντα υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν οι ιδιοφυίες, οι ευφυΐες, οι πολύ καλοί, οι καλοί, οι μέτριοι, οι μετριότατοι, οι υπό του μετρίου, οι κακοί και οι κάκιστοι σε όλα τα επαγγέλματα και τις περιστάσεις…

Ούτε το επάγγελμα του συνθέτη είναι εξαίρεση σε αυτόν τον γενικό κανόνα, ούτε φυσικά το επάγγελμα του τραγουδοποιού…

Έτσι υπάρχουν οι ιδιοφυίες, οι ευφυΐες, οι πολύ καλοί, οι καλοί, οι μέτριοι, οι μετριότατοι, οι υπό του μετρίου, οι κακοί και οι κάκιστοι όπως αντίστοιχα υπάρχουν  οι ιδιοφυίες, οι ευφυΐες, οι πολύ καλοί, οι καλοί, οι μέτριοι, οι μετριότατοι, οι υπό του μετρίου, οι κακοί και οι κάκιστοι τραγουδοποιοί…

Και πέρα από το φυσικό η’ όχι τάλαντο, βασικό ρόλο έχει και η πρόθεση ενός ανθρώπου να εργαστεί πολύ σοβαρά και υπεύθυνα πάνω στην τέχνη του…

Και όπως ευνόητα καταλαβαίνεις αυτό απαιτεί πολύ κόπο, μόχθο και κάματο…

Και αυτό είναι κάτι που οι περισσότεροι υπό του μέσου όρου δεν το αντέχουν…

Για αυτό και προτιμάνε όλοι τους τις εύκολες και εύπεπτες λύσεις των «αντιγραφών» από κάποιους άλλους καλύτερους τους η’ ακόμα και την διαμόρφωση-μορφοποίηση ενός lifestyle μέσω των επαφών και των δημοσίων σχέσεων που έχουν με τα Μ.Μ.Ε….

Σίγουρα δεν είναι το ένα μέρος της Ελληνικής ποιητικής παραγωγής ευδόκιμο προς μελοποίηση…

Αλλά, -μάντεψε…- το ίδιο -μη ευδόκιμο…-  ήταν και το Άξιον Εστί του Οδυσσέα Ελύτη…

Το ίδιο –μη εύκολα εμπορεύσιμα…- ήταν και τα ποιήματα του Νίκου Καββαδία…

Το ίδιο –μη εύπεπτα…- ήταν και τα ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου, του Κώστα Βάρναλη, του Ιάκωβου Καμπανέλη και πολλών άλλων ποιητών που έχουν –πια-μελοποιηθεί…

Οπότε καλό είναι -για να είμαστε και αξιοκρατικοί- να μην δικαιολογούμε την πνευματική ένδυα κάποιων ατάλαντων συνθέτων, τραγουδοποιών, στιχουργών με φτηνές δικαιολογίες περί δυσκολίας, απαιτητικότητας και διαφοροποίησης από τον μέσο –εύκολο - σύνηθες τρόπο – μανιέρα…

Και πέρα από την όλη κουβέντα περί αξιοκρατίας μεταξύ μουσικών…

Πιστεύω ότι είναι στο χέρι μας να υποστηρίξουμε τον ταλαντούχο στιχουργό από τον ατάλαντο,  τον ταλαντούχο τραγουδοποιό από τον ατάλαντο, τον ταλαντούχο συνθέτη από τον ατάλαντο…

Πως?...

Προωθώντας το στιχουργικό έργο του ενός, πηγαίνοντας στα  live του δεύτερου, αγοράζοντας τα  C.D., τα D.V.D. και πηγαίνοντας στις συναυλίες του τρίτου…

Και στην τελική-τελική δεν έχουν παντελής σημασία οι διακρίσεις όπως μουσουργός, συνθέτης,  τραγουδοποιός, ποιητής, στιχουργός…

Αυτά είναι τίτλοι επαγγελμάτων και τίποτα άλλο…

Αυτό που μένεις «πίσω» είναι το έργο του κάθε ανθρώπου και όχι οι τίτλοι του…

Και βάση αυτού του έργου θα κριθεί η υστεροφημία που αυτός / αυτή θα έχει η’ όχι από τους μεταγενέστερους του….

 

[sfaku]

Να το πω με παραδείγματα:

Περίδης, Μάλαμας, Μούτσης, Παπάζογλου: Κατ' εμέ πολύ αξιόλογοι τραγουδοποιοί-συνθέτες. Σπανίως ή ποτέ δεν μελοποίησαν υψηλή ποίηση.

Ξυδάκης, Κυπουργός: Πολύ καλοί συνθέτες-μουσουργοί που γράφουν και τραγούδια. Έχουν επιχειρήσει μελοποιήσεις με πολύ καλό αποτέλεσμα, αλλά δεν μελοποιούν ποίηση συχνά.

Χατζιδάκις, Θεοδωράκης: πραγματικοί μουσουργοί που μελοποίησαν υποδειγματικά.

Κανείς εκ των ανωτέρω δεν μπορεί να θεωρηθεί ατάλαντος, ούτε δάχτυλο πιο κοντό από τα άλλα. Υπάρχει διαβάθμιση μεταξύ τους, γιατί άλλο τραγουδοποιός, άλλο συνθέτης άλλο μουσουργός. Αλλά ταλέντο για αυτό που κάνουν, έχουν όλοι.

Διαφορές μεταξύ ποίησης και στίχου υπάρχουν. Αλλιώς είναι να γράφεις στίχο, δηλαδή κατά κανόνα με μέτρο και ομοιοκαταληξία, και αλλιώς να γράφεις όπως ο Ελύτης ή ο Καβάφης. Συνήθως ελεύθερα, χωρίς μέτρο, ομοιοκαταληξία.

Ο στιχουργός στο βάθος του μυαλού του κρατάει μία στοιχειώδη υπενθύμιση μουσικού ρυθμού όταν γραφει. Ο ποιητής έχει το δικό του ελεύθερο εσωτερικό ρυθμό.

Μοιραία όταν πας να μελοποιήσεις ένα ποίημα χωρίς μέτρο, όπως του Ελύτη, πρέπει να διαθέτεις φοβερό μουσικό οπλισμό, όχι απαραίτητο στην τραγουδοποιία. Αλλιώς είναι να μελοποιείς λαϊκό ή απλό στίχο με μέτρο (κουκιά μετρημένα) και αλλιώς να πρέπει να συνθέτεις κάτι καινούργιο απάνω σε κάθε μία συλλαβή.

Ο Καββαδίας έγραφε με μέτρο αλλά η επαναληπτικότητα των ποιημάτων του οδήγησε σε κυκλικά τραγούδια (σχεδόν... ροντό!) και χρειαζόταν η ιδιοφυία ενός Μικρούτσικου για να τα κάνει να μην ακούγονται μονότονα.

Αυτά τα ζητήματα δεν μπορεί και δεν θέλει να τα διαχειριστεί ο τραγουδοποιός. Δεν είναι αυτός ο στόχος του και η επιλογή του.

Υπάρχουν και στιχουργοί έντονης ποιητικότητας. Δεν είναι η πλειοψηφία. Γκάτσος, Γκανάς, Μάνος Ελευθερίου έχουν γράψει ποιητικά. Αλλά ένας από τους καλύτερους στιχουργούς μας είναι και ο Κηλαηδόνης που πόρρω απέχει της ποίησης, με όλες τις βαριές συμπαραδηλώσεις που έχει αυτή η έννοια. Μπορείς να τον πεις ατάλαντο ή πιο κοντό δάχτυλο από τα άλλα;

Μη τα ισώνουμε όλα, ανάγοντάς τα σε χαρακτηρισμούς ταλαντούχος/ατάλαντος. Δεν θέλουν όλοι οι καλλιτέχνες να κάνουν το ίδιο πράγμα. Και ευτυχώς.

 

[alpatman]

κατα την γνωμη μου , η μουσικη εχει το 80% της βαρυτητας και οι στιχοι το 20%

παμπολλα κλασσικα κομματια pop-rock εχουν 'αστειους' εως χωρις νοημα στιχους , και εμειναν ακριβως επειδη η μουσικη τους ειχε το 'κατι΄

αντιθετα υπαρχουν μελλοποιημενοι στιχοι ποιητων που η μουσικη ειναι τοσο ανιαρη που χαλανε και τους στιχους τελικα

επομενως η απαντηση στο αρχικο ερωτημα , ειναι σαφως και γινεται καλο κομματι χωρις καλους στιχους και ετσι ειναι η πλειοψηφια της συμβατικης εμπορικης μουσικης 

 

[dvat]

παμπολλα κλασσικα κομματια pop-rock εχουν 'αστειους' εως χωρις νοημα στιχους , και εμειναν ακριβως επειδη η μουσικη τους ειχε το 'κατι΄

αντιθετα υπαρχουν μελλοποιημενοι στιχοι ποιητων που η μουσικη ειναι τοσο ανιαρη που χαλανε και τους στιχους τελικα

επομενως η απαντηση στο αρχικο ερωτημα , ειναι σαφως και γινεται καλο κομματι χωρις καλους στιχους και ετσι ειναι η πλειοψηφια της συμβατικης εμπορικης μουσικης 

+1 ακριβώς ...

Από 'κει και πέρα όμως, θεωρώ ότι όντως οι στίχοι είναι σημαντικότατο μέρος ενός τραγουδιού!