- Μηνύματα
- 2,000
- Πόντοι
- 48
Να επιμείνουμε λίγο σε αυτά που ήδη ειπώθηκαν.
«Η κρίση της κριτικής είναι μια από τις εκδηλώσεις της γενικής και βαθιάς κρίσης της κοινωνίας. Υπάρχει αυτή η γενικευμένη ψευτοσυναίνεση, η κριτική και το επάγγελμα του διανοούμενου είναι ενσωματωμένα στο σύστημα πολύ περισσότερο απ’ ό,τι παλιά και με τρόπο πιο έντονο, όλα λειτουργούν με διαμεσολαβήσεις, τα δίκτυα της συνενοχής είναι σχεδόν παντοδύναμα. Οι φωνές που δεν ευθυγραμμίζονται ή που διαφωνούν δεν πνίγονται από την λογοκρισία ή από εκδότες που δεν τολμούν πια να τις δημοσιεύσουν. Πνίγονται από την γενική εμπορευματοποίηση. Οι ανατρεπτικές ιδέες συμφύρονται με το συρφετό όλων όσα παράγονται και διαδίδονται.... Η λέξη «επαναστατικός» έχει γίνει διαφημιστικό σλόγκαν.... Η περιθωριακότητα γίνεται κάτι το επιδιωκόμενο, το κεντρικό, και οι ανατρεπτικές ιδέες είναι ένα ενδιαφέρον αξιοπερίεργο που συμπληρώνει την αρμονία του συστήματος.
Η σημερινή κοινωνία έχει μια φοβερή ικανότητα να πνίγει κάθε γνήσια απόκλιση, είτε αποσιωπώντας την είτε καθιστώντας την ένα φαινόμενο ανάμεσα στα άλλα, που πλασάρεται στην αγορά όπως και τα άλλα.
Υπάρχουν κριτικοί που προδίδουν τον κριτικό τους ρόλο και συγγραφείς που προδίδουν την αυστηρότητα των κριτηρίων τους. Υπάρχει η ευρύτατη συνενοχή του κοινού, που κάθε άλλο παρά αθώο είναι σε αυτή την υπόθεση, αφού αποδέχεται το παιχνίδι και προσαρμόζεται σε ότι του δίνουν.
Όλο αυτό το πλέγμα έχει γίνει εργαλείο στα χέρια του συστήματος, που είναι και το ίδιο ανώνυμο. Δεν πρόκειται για το δημιούργημα ενός δικτάτορα, μιας φούχτας κεφαλαιοκρατών ή μιας ομάδας διαμορφωτών της κοινής γνώμης, αλλά για ένα τεράστιο κοινωνικο-ιστορικό ρεύμα που πορεύεται προς αυτήν την κατεύθυνση και κάνει τα πάντα να χάνουν την σημασία τους. Το καλύτερο παράδειγμα είναι η τηλεόραση. Λατρεία του εφήμερου που απαιτεί παράλληλα και μια απίστευτη συρρίκνωση. Η ωφέλιμη διάρκεια προσοχής του θεατή, attention span, ήταν πριν από μερικά χρόνια δέκα λεπτά, στη συνέχεια έπεσε σταδιακά στα δέκα δευτερόλεπτα. Η ανθρωπότητα δεν έχει εκφυλιστεί βιολογικά, οι άνθρωποι είναι ακόμα σε θέση να παρακολουθήσουν έναν λόγο που χρησιμοποιεί επιχειρήματα και έχει μια σχετική διάρκεια, παράλληλα όμως είναι αλήθεια πως το σύστημα και τα μέσα ενημέρωσης «εκπαιδεύουν»-δηλαδή συστηματικά παραμορφώνουν- τους ανθρώπους, ώστε να μην μπορούν τελικά να ενδιαφερθούν για οτιδήποτε ξεπερνά τα μερικά δευτερόλεπτα ή τα μερικά λεπτά.
Εχουμε να κάνουμε εδώ με μια συνωμοσία, όχι με την αστυνομική αλλά με την ετυμολογική έννοια της λέξης. Όλα αυτά πάνε μαζί, πνέουν προς την ίδια κατεύθυνση, την κατεύθυνση μιας κοινωνίας όπου κάθε κριτική χάνει την αποτελεσματικότητα της.»
Κορνήλιος Καστοριάδης
Η άνοδος της ασημαντότητας
«Η κρίση της κριτικής είναι μια από τις εκδηλώσεις της γενικής και βαθιάς κρίσης της κοινωνίας. Υπάρχει αυτή η γενικευμένη ψευτοσυναίνεση, η κριτική και το επάγγελμα του διανοούμενου είναι ενσωματωμένα στο σύστημα πολύ περισσότερο απ’ ό,τι παλιά και με τρόπο πιο έντονο, όλα λειτουργούν με διαμεσολαβήσεις, τα δίκτυα της συνενοχής είναι σχεδόν παντοδύναμα. Οι φωνές που δεν ευθυγραμμίζονται ή που διαφωνούν δεν πνίγονται από την λογοκρισία ή από εκδότες που δεν τολμούν πια να τις δημοσιεύσουν. Πνίγονται από την γενική εμπορευματοποίηση. Οι ανατρεπτικές ιδέες συμφύρονται με το συρφετό όλων όσα παράγονται και διαδίδονται.... Η λέξη «επαναστατικός» έχει γίνει διαφημιστικό σλόγκαν.... Η περιθωριακότητα γίνεται κάτι το επιδιωκόμενο, το κεντρικό, και οι ανατρεπτικές ιδέες είναι ένα ενδιαφέρον αξιοπερίεργο που συμπληρώνει την αρμονία του συστήματος.
Η σημερινή κοινωνία έχει μια φοβερή ικανότητα να πνίγει κάθε γνήσια απόκλιση, είτε αποσιωπώντας την είτε καθιστώντας την ένα φαινόμενο ανάμεσα στα άλλα, που πλασάρεται στην αγορά όπως και τα άλλα.
Υπάρχουν κριτικοί που προδίδουν τον κριτικό τους ρόλο και συγγραφείς που προδίδουν την αυστηρότητα των κριτηρίων τους. Υπάρχει η ευρύτατη συνενοχή του κοινού, που κάθε άλλο παρά αθώο είναι σε αυτή την υπόθεση, αφού αποδέχεται το παιχνίδι και προσαρμόζεται σε ότι του δίνουν.
Όλο αυτό το πλέγμα έχει γίνει εργαλείο στα χέρια του συστήματος, που είναι και το ίδιο ανώνυμο. Δεν πρόκειται για το δημιούργημα ενός δικτάτορα, μιας φούχτας κεφαλαιοκρατών ή μιας ομάδας διαμορφωτών της κοινής γνώμης, αλλά για ένα τεράστιο κοινωνικο-ιστορικό ρεύμα που πορεύεται προς αυτήν την κατεύθυνση και κάνει τα πάντα να χάνουν την σημασία τους. Το καλύτερο παράδειγμα είναι η τηλεόραση. Λατρεία του εφήμερου που απαιτεί παράλληλα και μια απίστευτη συρρίκνωση. Η ωφέλιμη διάρκεια προσοχής του θεατή, attention span, ήταν πριν από μερικά χρόνια δέκα λεπτά, στη συνέχεια έπεσε σταδιακά στα δέκα δευτερόλεπτα. Η ανθρωπότητα δεν έχει εκφυλιστεί βιολογικά, οι άνθρωποι είναι ακόμα σε θέση να παρακολουθήσουν έναν λόγο που χρησιμοποιεί επιχειρήματα και έχει μια σχετική διάρκεια, παράλληλα όμως είναι αλήθεια πως το σύστημα και τα μέσα ενημέρωσης «εκπαιδεύουν»-δηλαδή συστηματικά παραμορφώνουν- τους ανθρώπους, ώστε να μην μπορούν τελικά να ενδιαφερθούν για οτιδήποτε ξεπερνά τα μερικά δευτερόλεπτα ή τα μερικά λεπτά.
Εχουμε να κάνουμε εδώ με μια συνωμοσία, όχι με την αστυνομική αλλά με την ετυμολογική έννοια της λέξης. Όλα αυτά πάνε μαζί, πνέουν προς την ίδια κατεύθυνση, την κατεύθυνση μιας κοινωνίας όπου κάθε κριτική χάνει την αποτελεσματικότητα της.»
Κορνήλιος Καστοριάδης
Η άνοδος της ασημαντότητας
;D ;D
