pkole είπε:
δώσε και έναν ορισμό του λαϊκού τραγουδιού
Πολύ φοβάμαι πως θα ξεφύγει εκτός θέματος του θρεντ, αλλά οκ. Θα προσπαθήσω να το περιορίσω όσο γίνεται. Ας μετακινηθεί, αν ενοχλεί.
(να ξεκαθαρίσω πριν αρχίσω να γράφω πως αυτό που ακολουθεί είναι καθαρά δική μου άποψη και σε καμία περίπτωση δεν επικαλούμαι "αυθεντία" οποιουδήποτε είδους)
Αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι ένα αρκετά μπερδεμένο ζήτημα, που μπερδεύεται ακόμα περισσότερο λόγω της διπλής ερμηνείας της λέξης "λαϊκός" στα ελληνικά, που σημαίνει ταυτόχρονα "ΓΙΑ το λαό, δημοφιλής" (αυτό που θα μπορούσαμε να ορίσουμε πχ ως popular/pop) και "ΑΠΟ το λαό, δημώδης" (αυτό που ίσως θα ονομάζαμε folk)
Στην πρώτη περίπτωση, το πράγμα είναι απλό: pop ή popular music (λαϊκή μουσική) είναι η δημοφιλής μουσική, που έχει ευρεία απήχηση. Αυτό δεν την κατατάσσει κάπου υφολογικά, αφού δημοφιλή μπορεί κατά περιόδους και περιοχές να είναι εντελώς διαφορετικά είδη μουσικής.
Άρα υπό αυτή την έννοια, όπως pop μουσική ήταν η jazz ή η rock ή η disco/funk μουσική (σε κάποιες εκφάνσεις τους) στο παρελθόν στην Αμερική, αλλά και σε χώρες που επηρεάζονταν πολιτισμικά από αυτή και σήμερα pop θεωρείται η RnB, η Rap, hip-hop κλπ, το ίδιο δεν μπορεί παρά να ισχύει και με την ελληνική λαϊκή (με την έννοια της popular) μουσική. Άρα, λαϊκή μουσική είναι και ο Ζαμπέτας, ο Χιώτης και ο Τσιτσάνης, λαϊκή και ο Ρέμος, ο Φοίβος και ο Πλούταρχος.
Στη δεύτερη περίπτωση, τα πράγματα μπερδεύονται λίγο. Ο διαχωρισμός εδώ έχει να κάνει με το δημιουργό. Δηλαδή είναι το τραγούδι αποτέλεσμα της δουλειάς ενός επώνυμου συνθέτη, που βασίζεται σε μια "λόγια" τεχνική σύνθεσης, ή είναι έργο κάποιου ή κάποιων ανώνυμων δημιουργών, που βασίζουν την σύνθεση των μουσικών και στιχουργικών τους έργων σε μια προφορική, λαϊκή παράδοση? Το αποτέλεσμα αυτής της ερώτησης είναι η δημιουργία του διπόλου "λόγιος-λαϊκός", που είναι και το βασικό διαχωριστικό στοιχείο στον χαρακτηρισμό ενός τραγουδιού ως λαϊκού ή όχι.
Σε αυτό το ήδη μπερδεμένο θέμα, έρχεται να προστεθεί και η έννοια της παραδοσιακής μουσικής. Η παραδοσιακή μουσική δεν ήταν πάντα παραδοσιακή, κάποτε υπήρξε λαϊκή (και την έννοια της popular και με την έννοια της folk). Αυτό που προσλαμβάνουμε σήμερα ως παραδοσιακή μουσική, είναι στην ουσία ένα μέρος της διαδεδομένης μουσικής του παρελθόντος που μέσω διαδικασιών συλλογικής μνήμης αλλά και κυρίαρχης ιδεολογίας (και σε αυτό έπαιξε τουλάχιστον στην Ελλάδα -και στη Γερμανία, από όσο γνωρίζω- πολύ μεγάλο ρόλο η λαογραφία, κατά την προσπάθειά της να δημιουργήσει ένα "κοινό πολιτισμικό παρελθόν" σε μια χώρα που κατά τα άλλα παρουσίαζε πολύ μεγάλες ιδιομορφίες) επιβίωσε και για αυτό το λόγο και συντηρείται ως κάτι ιερό από αρκετούς, που φοβούνται την αλλοίωση ή ακόμη και την εξαφάνισή της. Εξαφάνιση, όμως στην τέχνη, δε νοείται. Τίποτα δεν "χάνεται", απλά μετασχηματίζεται. Από αυτή την άποψη και μέσω ενός συνεχούς μετασχηματισμούς, ίσως η "λαϊκοπόπ" μουσική του σήμερα, να είναι πολύ πιο κοντά στην πραγματικά λαϊκή μουσική από ότι ένα συντηρημένο επίτηδες είδος.
Τέλος, ο διαχωρισμός της αστικής και της δημοτικής (της επαρχίας δηλαδή) μουσικής, έρχεται να μας δώσει το τελευταίο στοιχείο διαχωρισμού. Γιατί σύμφωνα με αυτά που περιέγραψα παραπάνω, λαϊκή μουσική είναι και τα κλαρίνα και τα νησιώτικα αλλά και ο Χιώτης ή τα ρεμπέτικα (αν και τα ρεμπέτικα τείνουν τελευταία να περάσουν σε αυτό που περιέγραψα ως παραδοσιακή μουσική, παρατηρήστε τα αφιερώματα στην τηλεόραση. Δεν είναι μουσική παράσταση, αλλά μουσική ανα-παράσταση. Φοράνε ρούχα εποχής και ψεύτικα μουστάκια, για να διατηρηθεί η "αυθεντικότητα" του ύφους...). Γιαυτό ακούγεται συχνά ο όρος "λαϊκοδημοτικό" ή "σκυλονησιώτικο". Είναι ταυτόχρονα η προσπάθεια να περιγραφεί πως κάποιος παίζει με μη παραδοσιακό τρόπο τη μη αστική μουσική.
Όλη αυτή η μπερδεμένη κατάσταση, αν και όχι πάντα συνειδητά, περνάει σε εμάς σαν σύγχυση. Για αυτόν ακριβώς το λόγο, όταν λέει κάποιος "ακούω", ή "παίζω λαϊκά", οφείλει στη συνέχεια να προσδιορίσει τί ακριβώς εννοεί. Εννοεί δηλαδή Πλούταρχο, Βασίλη Καρρά και Τερλέγκα? ή εννοεί Καζαντζίδη?
Τελειώνοντας, θα ήθελα να πω πως δε θα μου φανεί καθόλου περίεργο (αν ζήσω αρκετά για να το δω) αν σε μερικά χρόνια οι απόγονοί μας θα θεωρούν παραδοσιακή μουσική αυτό που εμείς σήμερα θεωρούμε ως σκυλάδικο με την κακή έννοια. Δεν είναι απαραίτητο πως αυτό που διασώζεται είναι αυτό που οι "ειδικοί" πιστεύουν πως έχει καλλιτεχνική αξία...
