Καλα τα DX1 και DX5, αλλα ακομα δεν μιλησαμε για το Lead synth της DX σειρας, που δεν ειναι αλλο απο το κλασσικο
DX7. Ηταν το lead synth της Yamaha γιατι πουλησε περισσοτερο απο καθε αλλο DX synth, για πολλους δε ηταν το synth που πουλησε περισσοτερο απο καθε αλλο synth ανεξαρτητως μαρκας και εποχης. Το μονο σιγουρο ειναι οτι η DX σειρα ειναι μεχρι και σημερα η synth σειρα με τις περισσοτερες πωλησεις παγκοσμιως, και το DX7 ειναι το synth που αλλαξε ριζικα την μουσικη οσο κανενα αλλο synth, πριν και μετα απ'αυτο.
Πολυ μπροστα απο την εποχη του, το DX7 κυκλοφορησε το 1983 και ταραξε τα νερα. Ενα καθαρα ψηφιακο synth,
* εφερνε μαζι του μια νεα τεχνολογια συνθεσης ηχου, την FM
(Frequency Modulation) η οποια δεν ειχε καμια σχεση με την ως τοτε επικρατουσα αναλογικη αφαιρετικη συνθεση. Η FΜ παραμενει ακομα και σημερα μια πολυπλοκη συνθεση ηχου με πολυ μεγαλες δυνατοτητες, ενω το 1983 φανταζε σαν εξωγηινη.
O προγραμματισμος ενος DX7 ηταν κατα γενικη ομολογια
Α Pain In The Ass.
Οχι τοσο γιατι η FM ηταν πολυ δυσκολη στη χρηση, αλλα κυριως γιατι ηταν εντελως διαφορετικη απο την συνηθισμενη και απλη αφαιρετικη συνθεση που ειχαν συνηθισει οι μουσικοι της εποχης, και γι αυτο χρειαζοταν μια καποια εξοικειωση του μουσικου με αυτην. Απλα, επρεπε να ανοιξει καποιος αυτο το ρημαδι το manual και να διαβασει τα βασικα. Αλλα που...
Το DX7 λοιπον ηρθε σε μια εποχη που επικρατουσαν τα αναλογικα synths, τα οποια ηταν κυριως μονοφωνικα ως 8φωνικα και με το πανελ τους γεματο με ποτενσιομετρα και faders.
Συγκριτικα με τα παραπανω, το design του DX7 ηταν "
απο αλλο ανεκδοτο". Flat μεταλλικο σασι, με μονο δυο ποτενσιομετρα
(Volume & Data Entry), μια LCD
(μη-φωτιζομενη) οθονη 2x16, ενα κοκκινο LED δυο ψηφιων και 42 multi-function κουμπια μεμβρανης. Ενα πολυ λιτο και πρωτοτυπο design για την εποχη. Αλλα δεν μπορουσε να γινει κι αλλιως, η Yamaha προτιμησε να φτιαξει ενα λιτο πανελ με multi-function κουμπια παρα ενα πανελ με τα απαραιτητα κουμπια/controls τα οποια θα ξεπερνουσαν τα 170! και θα μετετρεπαν το DX7 σε ενα synth-γιγα, θα το καθιστουσαν δε εντελως ασυμφορο για αγορα.
Οσο cool λοιπον φαινοταν στο ματι το πανελ του DX7, αλλο τοσο δυσκολο αποδεικνυοταν στην χρηση. Την εποχη εκεινη οι περισσοτεροι πληκτραδες ηταν συνηθισμενοι σε synths τιγκα στα ποτενσιομετρα, ενα ποτενσιομετρο για σχεδον καθε λειτουργια. Απο αυτη την αμεσοτητα στον προγραμματισμο μεχρι το flat πανελ του DX7 με την μικρη οθονη και το πληθος των σελιδων και των νεων για την εποχη παραμετρων της FM, η αποσταση ηταν τεραστια.
Πολυ λιγοι εκατσαν να ασχοληθουν με τον προγραμματισμο του, και υπο αλλες συνθηκες το DX7 θα ηταν ενα μεγαλο flop, αλλα ο φανταστικος του ηχος σε συνδυασμο με τις μεγαλες δυνατοτητες της sound engine του, την τεραστια βιβλιοθηκη ηχων και την σχετικα χαμηλη τιμη του
($2000) εκαναν το DX7 ενα παγκοσμιο standard.
FM
Η FM συνθεση του DX7 ηταν κατι νεο για την εποχη αλλα οχι τοσο δυσκολη οσο ακουγεται.
Με απλα λογια λοιπον:
Το DX7 εχει 6 πανομοιοτυπους oscillators
(Operators) οι οποιοι ειναι τοποθετημενοι σε 32 διαφορετικους συνδυασμους
(Algorithms).
Και οι 6 Operators παραγουν μια sine κυματομορφη. Αναλογα με τη θεση τους μεσα σε ενα Αλγοριθμο, οι Operators χωριζονται σε Modulators και Carriers. Oι Modulators διαμορφωνουν την κυματομορφη των Carriers. Στην ουσια η βαση της FM συνθεσης ειναι οι Operators οι οποιοι μπορουν να παιξουν τον ρολο του Modulator ή του Carrier.
Ο πιο απλος συνδυασμος που μπορει να κανει καποιος με τους Operators ειναι να συνδυασει δυο μονο απο αυτους σε σειρα ή παραλληλα. Οταν ειναι σε σειρα, ο πρωτος Operator ειναι ο Modulator και ο δευτερος ειναι ο Carrier. Γενικα ο τελευταιος Operator σε μια αλυσιδα απο δυο ή περισσοτερους Operators ειναι παντα ο Carrier. Ο παραλληλος συνδυασμος δυο Operator εχει σαν αποτελεσμα να ειναι και οι δυο Carrier, οποτε κανεις δεν διαμορφωνει κανεναν και η εξοδος τους ειναι μια καθαρη sine κυματομορφη.
Ο παραλληλος συνδυασμος δυο ή περισσοτερων Operator
(ολοι Carrier δηλαδη) ειναι ιδανικος για ηχους Organ, οπως για παραδειγμα ειναι ο αλγοριθμος 32 στον οποιο ολοι οι Operators ειναι Carriers. Συνδυασμος δυο ή περισσοτερων Operator χωρις εστω εναν Carrier δεν υπαρχει, δεν θα δειτε δηλαδη ποτε ενα συνδυασμο που να αποτελειται μονο απο δυο ή περισσοτερους Modulators. Η υπαρξη ενος τουλαχιστον Carrier ειναι αναγκαια για να παραχθει ηχος.
Ο καθε Operator εχει ξεχωριστο output level, την δικια του περιβαλουσα
(EG) 8 σημειων
(4 Level & 4 Rate), ξεχωριστες
Frequency Coarse και
Frequency Fine παραμετρους, Detune, ξεχωριστο Velocity Sensitivity, Keyboard Level Scaling κλπ κλπ...
Με το
Frequency Coarse μπορουμε να κανουμε αλλαγες στο Frequency Ratio του Operator. Το Frequency Ratio αυξανει απο το 0.50 στο 1.00, ενω απο το 1.00 ως το 32.00 η αυξηση γινεται με ακεραιους αριθμους
(1.00, 2.00, 3.00 κλπ).
Με το
Frequency Fine μπορουμε να κανουμε μικρες αλλαγες στο τρεχων Frequency Ratio ενος Operator. Για παραδειγμα, αν ενας Operator εχει Frequency Ratio 1.00, "πειραζοντας" το Frequency Fine μπορουμε να ανεβασουμε το Frequency Ratio απο το 1.00 ως το 1.99 σε βηματα του 0.1, αντιστοιχα αν ενας Operator εχει Frequency Ratio 2.00, με το Frequency Fine μπορουμε να ανεβασουμε το Frequency Ratio απο το 2.00 στο 2.98 σε βηματα του 0.2, κλπ...
Η EG του καθε Operator επηρεαζει την ενταση ή την χροια της νοτας, αναλογα με τη θεση που εχει μεσα στον αλγοριθμο ο καθε Operator. Αν ο Operator ειναι Modulator, τοτε η EG του επηρεαζει την χροια της νοτας, ενω αν ο Operator ειναι Carrier τοτε η EG του επηρεαζει την ενταση της νοτας.
Υπαρχει επισης μια Pitch EG 8 σημειων
(4 Level & 4 Rate) που επηρεαζει και τους 6 Operators, καθως και ενα κοινο LFO με 6 waves για Pitch/Amp modulation.
To DX7 δεν ειχε φιλτρα, κανενα DX synth δεν ειχε φιλτρα
(αυτα μπηκαν αργοτερα σε πιο εξελιγμενα FM synths οπως το SY77). Η ελλειψη φιλτρων ομως δεν ειναι απαραιτητα κατι το κακο στην FM συνθεση. Μπορει καποιος να μιμηθει το αργο ανοιγμα και κλεισιμο ενος Low Pass φιλτρου σε ενα ηχο, απλα αυξομειωνοντας το amplitude του Modulator μεσω της EG για παραδειγμα. Πχ, αν παρουμε δυο Operators με το ιδιο maximum output level και το ιδιο frequency ratio, αυξανοντας το amplitude του Modulator ο ηχος γινεται πιο "bright", οπως γινεται οταν ανοιγεις το φιλτρο, ενω μειωνοντας το amplitude του Modulator ο ηχος γινεται πιο "σκοτεινος"/μουντος, οπως οταν κλεινεις το φιλτρο.
Τελος να πουμε οτι το DX7 ηταν 16φωνικο και monotimbral, και η πολυφωνια του
(οπως και στα υπολοιπα synths της DX σειρας) δεν επηρεαζοταν απο το ποσοι Operators
(oscillators) χρησιμοποιουνταν σε καθε ηχο. Δηλαδη, ειτε ενας ηχος ηταν φτιαγμενος απο δυο Operators ειτε απο εξι, η πολυφωνια του synth και στις δυο περιπτωσεις ηταν παντα 16 νοτες. Στην ουσια και οι εξι Operators ειναι παντα ανοιχτοι, μονο στο Edit Mode μπορει καποιος να θεσει καποιον Operator σε κατασταση On/Off και αυτο για λογους γρηγορου editing, εξω απο κει ομως και για να μην ακουστει καποιος Operator που δεν θελουμε, θα πρεπει το output level του να ειναι στο 0.
Μετα απο τα παραπανω, οποιος αποφασισει να αγορασει ενα απλο μονοφωνικο αναλογικο synth και οχι ενα DX7, θα ειναι απολυτα δικαιολογημενος.
Η FM συνθεση ειναι λιγο πονοκεφαλος, αλλα απ'την αλλη δεν ειναι και πυρηνικη φυσικη. Αξιζει τον κοπο να ασχοληθει καποιος γιατι η συνθεση αυτη ειναι ικανη να παραξει μια τεραστια γκαμα απο νεους και μοναδικους ηχους οι οποιοι ειναι αδυνατον να φτιαχτουν με αλλους τυπους συνθεσης, γι αυτο και το DX7 παραμενει "All Time Classic".
* Ενα καθαρα ψηφιακο synth...
Kαι πως θα μπορουσε να ηταν αλλιως? Αντιγραφω απο το SOS:
"Some analogue polysynths such as the Oberheim Matrix 6 are capable of simple, 2-oscillator FM. This is because their digitally controlled oscillators (DCOs) are stable enough to maintain the precise frequency ratios required for the technique. However, FM is only truly versatile when you have access to a large number of oscillators, VCAs and contour generators. Furthermore, however many modules you need for a sound, you will need twice as many for duophony, three times as many for 3-note polyphony etc.
This soon becomes a very large number of modules, and is undoubtedly the reason why FM never caught on in the analogue realm. Just consider the size of the modular synth that you would need to emulate a DX7: 96 oscillators, 96 VCAs and 96 multi-stage EGs for the oscillator levels, plus pitch envelope generators and their associated VCAs, innumerable mixers, and heaven-knows-what-else. The total system would incorporate hundreds of modules and would weigh many tons."
Jellinghaus DX Programmer, ενα υπερβολικα σπανιο programmer για τα 6-Op DX synths . Κατασκευαστηκαν μονο 25 κομματια. To μεγεθος του ηταν λιγο μεγαλυτερο απο το μεγεθος ενος DX7, ενω το πανελ του ειχε 147 ποτενσιομετρα και 30 διακοπτες. Περσι πουληθηκε ενα στο eBay απο καποιον Γερμανο στην αστρονομικη τιμη των 3.900€ :-X την ιδια στιγμη που η τιμη ενος DX7 μπορει να φτασει πλεον ακομα και τα...250€.
Το Jellinghaus DX Programmer του Brian Eno. Το programmer αυτο ηταν ισως και ο λογος που ο Eno ηταν τρελαμενος με τον προγραμματισμο του DX7.
Μια πιο κοντινη φωτο του DX programmer του Brian Eno. Κατω δεξια βλεπετε τρια αποκομματα που εχει κοψει απο το manual του DX7 και τα οποια δειχνουν (απο αριστερα προς δεξια):
1) την Pitch Envelope Generator
2) την Amp/Timbre Envelope Generator
3) ενα γραφημα/παραδειγμα με δυο Operator σε σειρα, στα δεξια των οποιων υπαρχουν δυο EG με αναφορα στις αλλαγες που αυτες επιφερουν στον ηχο
(η πανω δεξια EG διαμορφωνει τον Modulator επιφεροντας αλλαγες στη χροια του ηχου, ενω η κατω δεξια EG διαμορφωνει τον Carrier επιφεροντας αλλαγες στην ενταση του ηχου)
Το Jellinghaus DX Programmer πανω απο ενα DX1
Και μια τελευταια φωτο με τον Βαγγελη καπου εκει στα τελη των 80s. Αριστερα μπροστα του το DX7 (με καλυμμενο το "Yamaha DX7" με μαυρη κολλητικη ταινια) διπλα στο Emulator II, και τερμα στο βαθος στα δεξια του το DX7 IIFD.