Στα πληκτροφόρα όργανα' date=' με τον συγκερασμό αποφεύγεται ο μεγάλος αριθμός πλήκτρων. Έτσι αυτά χορδίζονται με τη μέθοδο του ισομερούς συγκερασμού σύμφωνα με την οποία η οκτάβα διαιρείται σε δώδεκα μέρη απολύτως ίσα μεταξύ τους .[/quote']
Συγνώμη για την μακροσκελή μου απάντηση
ΠΑΡΑΘΕΣΗ:
(...) Το πιο αρμονικό διάστημα είναι η
οκτάβα. Το διάστημα αυτό ορίζεται από 2 φθόγγους με λόγο συχνοτήτων 2:1. (...) Ένα άλλο σύστημα αρμονικών τόνων επιτυγχάνεται παίζοντας ντο, μι και σολ, που σχηματίζουν το λεγόμενο
μεγάλο διάστημα τρίτης, με λόγους συχνοτήτων 4:5:6. Το διάστημα από τον ντο στον σολ, με λόγο συχνοτήτων 3:2, είναι μία τέλεια πέμπτη. Από τον ντο στον μι, με λόγο συχνοτήτων 5:4, είναι μία μεγάλη τρίτη κ.ο.κ. Αυτοί οι συνδυασμοί είναι εύηχοι γιατί αποτελούνται από τόνους που έχουν πολλές κοινές αρμονικές (σ.σ. εξηγεί προηγουμένως τις αρμονικές). (...)
(σ.σ. εδώ αρχίζει το ζουμί)
Αν θελήσουμε όμως να παίξουμε μεγάλες τρίτες σε ένα πληκτροφόρο όργανο όπως το πιάνο ή το αρμόνιο ξεκινώντας από διάφορους τόνους, παρουσιάζονται δυσκολίες. Θα πρέπει είτε να προσθέσουμε σε κάθε οκτάβα πάρα πολλά πλήκτρα για να προσεγγίσουμε με ικανοποιητική ακρίβεια τις συχνότητες που χρειαζόμαστε, ή να τροποποιήσουμε λίγο τις συχνότητες. Η συνηθέστερη τροποποίηση που εφαρμόζεται στο χόρδισμα ενός πιάνου οδηγεί στην συγκερασμένη κλίμακα (ισορύθμιση), στην οποία κάθε ζεύγος γειτονικών πλήκτρων (λευκό ή/και μαύρο) ρυθμίζεται να έχει τον ίδιο λόγο συχνοτήτων, 2^1/12. Το διάστημα αυτό ονομάζεται ένα
ημιτόνιο. Επομένως 12 διαδοχικά ημιτόνια σχηματίζουν ένα διάστημα με λόγο συχνοτήτων (2^1/12)^12:1 = 2:1, που είναι ακριβώς μία οκτάβα. Η τέλεια πέμπτη υποδιαιρείται σε επτά ημιτόνια, με αντίστοιχο λόγο συχνοτήτων 2^7/12:1 = 1,4983:1. Ο λόγος αυτός είναι μία ικανοποιητική προσέγγιση του ιδανικού λόγου 3:2 = 1,5000:1 μιας τέλειας πέμπτης, αν και ένα μουσικά καλλιεργημένο αυτί μπορεί να διακρίνει τη διαφορά.
Επομένως, ένα πιάνο χορδισμένο συγκερασμένα δεν είναι καλά χορδισμένο, με τους κατάλληλους λόγους συχνοτήτων για
κάθε ένα πλήκτρο. Είναι όμως εξίσου καλά (ή κακά) χορδισμένο σε όλα τα πλήκτρα. Μια εναλλακτική μέθοδος θα ήταν να χορδίσουμε τα λευκά πλήκτρα ώστε να σχηματίζουν ιδανικά διαστήματα. Αυτή η ρύθμιση θα απέδιδε μουσικά καλύτερα ένα κομμάτι στην κλίμακα του ντο, αλλά οι μουσικές συνθέσεις σε κάποια κλίμακα άλλου τόνου θα ακούγονταν χειρότερα σε σύγκριση με το σύστημα των ίσων διαστημάτων. Γι’αυτό τον λόγο, όταν ένα πληκτροφόρο όργανο πρόκειται να χρησιμοποιηθεί σε μουσικές συνθέσεις σε διάφορα κλειδιά, χορδίζεται συνήθως στην συγκερασμένη κλίμακα (ισορρύθμιση).
Πάντως κατά την περίοδο του Baroque, σπάνια χρησιμοποιούνταν κλίμακες με περισσότερες από τρεις διέσεις ή υφέσεις, και εφαρμόζονταν διάφορες μέθοδοι ρύθμισης των συχνοτήτων που ευνοούσαν τα συνθέστερα χρησιμοποιούμενα κλειδιά. Τα αρμόνια ή τσέμπαλα που πρόκειται να παίξουν κυρίως μουσική Baroque, χορδίζονται συχνά σε μία από αυτές τις κλίμακες των άνισων διαστημάτων. Ο μεγάλος μουσικός J.S. Bach ευνοούσε αυτά τα συστήματα και όχι τα ισορυθμισμένα. Η σύνθεσή του «The Well-Tempered Clavier» περιέχει πρελούντια και φούγγες σε όλες τις μείζονες και τις ελάσσονες κλίμακες, αλλά προσοχή, να μην γίνεται σύγχυση ενός
καλο-ρυθμισμένου με ένα
ισορυθμισμένο όργανο!
Από το βιβλίο της Πανεπιστημιακής Φυσικής (Τόμος Α) του Hugh D. Young.
